پهنه‌بندی فرونشست زمین در حوضه‌ی آبخیز قره‌چای همدان

Abstract

فرونشست زمین به عنوان یکی از مخاطرات ژئومورفیک، از نتایج مصرف بیش از حد و سوء مدیریت منابع آب است. در بخش­هایی از حوضه­ی قره­چای واقع در شمال استان همدان، از سال 1372 در اثر به هم ریختن سیستم هیدرولوژیکی و وجود سایر شرایط لازم بیشتر از 36 مورد فروچاله بوقوع پیوسته است. شبکه­ی زهکشی منطقه با توجه به میزان و عملکرد فرآیندها، تأثیرات متفاوتی بر محیط پیرامون خود بر جای گذاشته است که فروچاله­های حادث شده نیز، در این مسیر واقع شده است. هدف این تحقیق آن است که با بررسی ویژگی­های شبکه­های زهکشی و زمین­شناسی، نقش آن را در ایجاد فرونشست منطقه­ی مورد مطالعه قرار دهد. بدین منظور کلیه اطلاعات زمین­شناسی، هیدرولوژیکی، هواشناسی و جغرافیایی منطقه جمع­آوری و تجزیه و تحلیل گردید و شبکه­های زهکشی، لیتولوژی، شیب و طبقات ارتفاعی منطقه با استفاده از نقشه­های توپوگرافی (1:50000)، زمین­شناسی (1:100000) ، مدل رقومی ارتفاعی (DEM) و تصاویر Google Earth ترسیم شد. جهت پهنه­بندی فروچاله­ها از 5 لایه اطلاعاتی استفاده شده است که در درون هر لایه بر حسب میزان تأثیر هر فاکتور بر وقوع فروچاله، به آن فاکتور امتیازدهی گردید. نتایج نشان می­دهد که تغییرات ناهمسان در داده­های مورفومتری شبکه­ی زهکشی مهم­ترین فاکتور مؤثر در تشدید افت آب­های زیر زمینی و وقوع فرونشست در منطقه بوده و عوامل لیتولوژیکی و انسانی، به تنهایی نقشی ندارند.