بررسی روابط مکانی ـ زمانی بار رسوب معلق با بارش حوضه (مطالعه موردی: حوضه ی آبریز قره سو)

Abstract

تحقیق حاضر با هدف تشخیص و تعیین تغییرات زمانی ـ مکانی رسوب­دهی در حوضه‌­ی آبریز قره­سو واقع در استان اردبیل انجام شده است. به منظور ارایه‌ی مدلی برآوردی از بار رسوبی زیرحوضه­های مورد نظر، روابط زمانی ـ مکانی رسوب ­دهی با بارش حوضه مورد آزمون قرار گرفت. برای انجام این تحقیق از داده ­های 6 ایستگاه باران­ سنجی و هیدرومتری طی یک دوره‌ 22 ساله استفاده گردید. روش تحقیق مبتنی بر تحلیل­ های آماری رگرسیونی بین متغیرهای بارش و بار رسوبی در محیط نرم­افزار SPSS و همچنین تحلیل تغییرات زمانی متغیرهای بارش و رسوب در محیط نرم‌افزار Excel بود. نتایج اولیه از روابط زمانی بار رسوبی و بارش زیرحوضه­ ها، حاکی از رابطه‌ قوی ­تر دو متغیر در مقیاس درون­ سالی نسبت به مقیاس بین ­سالی بود. در بعد تغییرات بین­ سالی، تنها ایستگاه هیر با روند افزایشی بار رسوب مواجه بود، در حالی­که 4 ایستگاه­ دیگر در میزان بارش سالانه روند افزایشی داشته‌اند. نتایج حاصل از تحلیل­ های رگرسیونی، نشان­دهنده‌ی همبستگی ضعیف متغیر بارش با رسوب‌دهی ایستگاه ­ها در مقیاس بین­ سالی و در مقابل روابط خوب آنها در مقیاس درون ­سالی بود. در این میان شاخص فورنیه به ­عنوان شاخص فصلی بارندگی توانست 65% واریانس رسوب­ دهی ویژه در حوضه‌ مورد مطالعه را تبیین نماید. از اینرو، شاخص مزبور می­تواند به­ عنوان یک شاخص فرسایندگی بارش کارآمد در برآورد رسوب­ دهی ویژه در حوضه‌ مورد مطالعه بکار گرفته شود.