برآورد فرسایش و رسوب سالانه با استفاده از مدل EPM و GIS (مطالعه موردی: حوزه زیدشت، طالقان)

Abstract

یکی از مشکلات مدیریت و کنترل فرسایش و رسوب حوضه­ های آبخیز کشور، فقدان داده‌های آماری جهت برآورد دقیق میزان فرسایش و رسوب است. بدین منظور استفاده از روش‌های تجربی کارآمد الزامی است. هدف از تحقیق حاضر، برآورد شدت فرسایش و میزان رسوب حوضه ­ی‌ زیدشت با استفاده از مدل تجربی EPM و نرم‌افزار GIS و کارایی این سیستم در مطالعات فرسایش و رسوب حوضه­ های آبخیز و در نهایت کاهش حجم رسوبات در سطح حوضه و پشت سدها می‌باشد. فرسایش سازندهای سنگی و ورود حجم عظیمی از رسوبات به دریاچه‌ سد طالقان، بر اهمیت و لزوم مطالعه‌ی چگونگی تولید و حمل رسوبات در حوضه آبخیز زیدشت می‌افزاید. نتایج مطالعه نشان می‌دهد که حوضه ­ی‌ آبخیز زیدشت از نظر فرسایش و تولید رسوب در وضعیت متوسط قرار داشته و میزان ضریب شدت فرسایش آن 69/0Z= است. همچنین با طبقه­ بندی کلاس شدت فرسایش معلوم شد که حوضه­ ی مورد نظر در 2 کلاس شدید و متوسط قرار دارد و میزان فرسایش و رسوب در آن به حدی است که اجرای برنامه­ های حفاظت آب و خاک ضرورت و اولویت دارد. بیشترین و کمترین میزان ضریب شدت فرسایش به ­ترتیب در زیرحوضه ­های Dint₂ و D₁ بوده است که دلیل آن، وجود سازند (گل‌سنگ و مارن و نهشته­ های گراولی) Ngm و Q1g و کاربری کشاورزی و باغات در شیب­ های تند و بدون پوشش گیاهی زیر درختان در زیرحوضه‌ Dint₂ و وجود سازند مقاوم (توف اسیدی و گدازه بازی) Ekv, Ekta و کاربری مرتع خوب در D₁ می‌باشد.