تعیین هدایت هیدرولیکی بر اساس قابلیت انتقال تصحیح ‌شده و تأثیر تراکم چاه ها و مازاد برداشت آب بر آبخوان دشت شبستر

Abstract

دشت شبستر در شرق حوضه آبریز دریاچه ارومیه واقع شده که به منظور مطالعه آب‌ زیرزمینی و به دست آوردن ویژگی‌های هیدرولیکی آبخوان این دشت، آزمایش­های پمپاژ بر روی چاه‌های بهره‌برداری و اکتشافی موجود در منطقه صورت گرفته است. با تعیین و تعمیم پارامتر قابلیت انتقال و هدایت هیدرولیکی به محدوده مورد مطالعه می­توان بهترین مکان­ها برای استحصال آب زیرزمینی را تعیین نمود و از وارد آمدن خسارات جبران‌ناپذیر به آبخوان بر اثر برداشت نامتعارف جلوگیری به عمل آورد. برای افزایش صحت و دقت آزمایش پمپاژ، بایستی چاه‌های انتخابی از نوع کامل بوده و به طور کامل در داخل آبخوان حفرشده باشند اما به علت در دسترس نبودن ضخامت آبخوان در هنگام حفاری، بسیاری از چاه‌های مورد استفاده در آزمایش­های پمپاژ از نوع ناقص بوده و با ایجاد مقاومت در برابر جریان ورودی به چاه‌های ناقص، مقادیر قابلیت انتقال محاسبه‌شده کمتر از واقعیت برآورد می­شود. در این تحقیق پس از محاسبه دقیق سنگ ‌بستر با کمک سونداژهای الکتریکی و لاگ­های حفاری، ضخامت آبخوان در محل چاه‌های مورد استفاده در آزمایش­های پمپاژ تعیین و ضریب قابلیت انتقال چاه‌هایی که به صورت ناقص حفرشده بودند با رابطه کوزنی تصحیح گردید. سپس هدایت هیدرولیکی محاسبه و برای تمام محدوده مطالعاتی بسط داده شد. میانگین ضریب قابلیت انتقال کل آبخوان دشت شبستر برابر 410 مترمربع بر روز و متوسط هدایت هیدرولیکی آن 52/4 متر بر ثانیه تعیین گردید. بررسی موقعیت و برداشت چاه‌های بهره­برداری و تأثیرگذاری این روند استحصال بر روی تراز آب زیرزمینی دشت شبستر، نشان داد که تراکم چاه‌های بهره­برداری در مناطقی که آبخوان دارای هدایت هیدرولیکی نسبی کمتری می­باشد افت موضعی شدیدی در تراز آب زیرزمینی آبخوان این دشت ایجاد نموده است.