بررسی آرمان شهر (مدینۀ فاضله) در اشعار قیصر امین‌ پور براساس آراء فارابی

Abstract

مهم ترین مسئله ای که فارابی مورد بحث و بررسی قرار داده است، مسأله عدالت است. از نظر وی عدالت این است که همه به سعادت و کمال افضل خود برسند. حال طبق این نظریه فارابی آرمان شهر یا مدینۀ فاضله ، مکانی است که در آنجا زندگانی مردم کامل و قرین سعادت و رستگاری است. جایی است دست نیافتنی که تصویر آن همواره در افق آرزوی آدمی نقش می‌بندد. بشر در طول تاریخ آرزومند دستیابی به جامعه‌ای بوده که در آن به خواسته‌هایش برسد و معنویت را با آرامش روحی- روانی و بی نیازی مادّی درآمیزد. انسان از دیرباز در برابر ناکامی‌ها، بیدادگری‌ها و ناهمواری‌های زندگی سعی کرده، بر بال خیال و اندیشه سوار شده، طرح یک جامعۀ آرمانی را تصویر کند. انگیزۀ او از بیان این شهر خیالی این بوده که از دردها و رنج‌های خود بکاهد و معایب و نواقص جامعۀ خویش را بازگو کند. از این اندیشه در شعر فارسی با نمادهای مختلفی یاد می‌شود که نتیجۀ نوعی غم غربت در نهان شاعر است که او را به تخیّل جامعه‌ای آرمانی سوق می‌دهد. از جمله شاعرانی که به ترسیم جامعۀ آرمانی می‌پردازد، قیصر امین پور است. شعر او بازگو کننده مهم‌ترین و انسانی‌ترین دغدغه‌های انسان معاصر است که گویی از موطن اصلی خویش جدا افتاده است. آرمان‌های مطلوب و گمشدۀ بشری که در تمام دوره‌های زمانی و در تمام ادیان گمگشته انسان‌هاست هر لحظه در اشعار قیصر گوشزد می‌شود. امین پور شاعر دردمندی بود که دغدغه‌های او درباره آرمان‌های مظلومان در جهان و علاقه‌مندی قلبی‌اش به تحقق جامعۀ آرمانی به زندگی‌اش معنا می‌بخشید.