تحلیل شخصیت محمود در رمان "انگار گفته بودی لیلی" بر اساس آرای کارن هورنای

Abstract

رمان "انگار گفته بودی لیلی"، رمانی روان‌شناختی با دیدگاهی انتقادی- اجتماعی است. این رمان دارای ذهنیت زنانه و نظام تک‌آوایی است و حضور مردان در آن، فقط از پسِ نگاه زنانه قابل رؤیت است. در میان عناصر روایت‌ساز این رمان، شخصیت‌پردازی نقش مهمی به‌عهده دارد و اغلب شخصیت‌ها، نقش‌های جنسیتی شاخصی در ابعاد اجتماعی و فردی ایفا می‌کنند. یکی از جذاب‌ترین شخصیت‌های موجود در رمان، شخصیت محمود است؛ این شخصیت پیچیده‌ و عصبی، در داستان حاضر بسیار هنرمندانه و قوی طراحی و پردازش شده است. تحقیق حاضر به قصد تحلیل روان‌شناختی محمود و بر مبنای نظریات هورنای در موضوع شخصیت عصبی انجام گرفت. نتایج تحقیق، ناظر بر آن است که محمود، رهبر فرقۀ عرفانی خاص، که با فراگیری دانش روان‌شناختی و با غلبه بر نیروی ذهن و فکر دیگران، افراد را تحت نفوذ ارادۀ خود درمی‌آورد و سوءاستفاده می‌کند، دارای شخصیت عصبی از نوع کمال‌گرا و خودبزرگ‌ساز است. رشد در شرایط سخت کودکی (خانوادۀ تک‌والد، فقر، احساس حقارت ناشی از شغل مادر) ریشۀ اصلی ایجاد اضطراب اساسی، اختلال شخصیتی و تمایلات او به خودِ ایده‌آلی کمال‌گرا و قدرت‌طلب بوده است. او که نقش جنسیتی مرد ـ مجنون را هم در این داستان ایفا می‌کند، تضاد اساسی مابین مهرطلبی و قدرت‌طلبی را در طرحوارۀ شخصیتی خود به نمایش می‌گذارد.