بررسی ویژگی‎های برجستۀ سبکی دیوان مَکین دهلوی

Abstract

از وقتی که گویندگان فارسی زبان ایرانی رو به سرزمین هند آوردند و در آن­جا با اقبال و توفیق همراه شدند، کتابخانه­های آن سرزمین به‎ویژه «کتب‎خانه» امیران گورکانی، از آثار نظم و نثر صاحب­قلمان ایرانی انباشته‎شد، زبان فارسی قدر دید و بر صدر نشست. در اقصی نقاط هند، فارسی، زبان رسمی شد و نسلی از هندیان به‎وجود آمدند که هم به زبان هندی هم به زبان فارسی شعر سرودند. شاعرانی چون: عبدالقادر بیدل دهلوی و میرزا غالب دهلوی و بسیاری دیگر از این شمارند. امروز آثار آن همه گویندگان فارسی چه مهاجر چه ساکن سرزمین هند، میراث عظیمی است که در شهرهای قدیمی هندوستان در اعماق کتابخانه­ها نهفته‎است. هر از چندگاهی از چهرۀ یکی از این شاهدان معنی غبارزدایی می­شود و به همّت پژوهشگری تصحیح و روانۀ بازار اهل ادب می­شود. یکی از آن گوهرهای ارجمند میرزا محمدفاخر شاعر فارسی‎گوی هندی ملقّب به مکین دهلوی است. تنها دست‎نوشته باقی‎مانده از او در ایران، نسخه‏ای است با شمارة 1071 در کتابخانة مجلس شورای اسلامی موجود است. این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده، بر آن است تا براساس نسخة خطی مذکور، ضمن معرّفی اوضاع، احوال و اشعار این شاعر به بررسی برخی از ویژگی‎های برجستۀ سبکی وی بپردازد.