تعیین تابع تولید گیاه ریحان تحت شرایط کم آبیاری و استفاده از نانو کود

Abstract

ریحان (<em>Ocimum</em> <em>basilicum</em> L.) یکی از گیاهان مهم متعلق به تیره نعناع (<em>Lamiaceae</em>) است که به عنوان گیاه دارویی، ادویه­ای و هم­چنین به صورت سبزی تازه مورد استفاده قرار می­گیرد. تحقیق حاضر جهت تعیین عمق شاخص آبیاری تحت شرایط مدیریتی مختلف با ارزیابی اثر سه­گانه کم آبیاری، بافت خاک و استفاده از نانو کود بر عملکرد گیاه ریحان دارویی انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی با 18 تیمار و 3 تکرار در سال 1392-1393 در ایستگاه هواشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای کم آبیاری شامل سه سطح آبیاری (ET_c %100I₁=)، (ET_c %75I₂=) و (ET_c %50I₃=) و تیمار کود شامل 3 سطح نانو کود با غلظت کامل (F₁)، نانو کود با غلظت 70 درصد (F₂)، و عدم استفاده از نانو کود (F₃)؛ در دو بافت سبک (S₁) و متوسط (S₂) اجرا گردید. نتایج نشان داد که میزان متوسط تبخیر- تعرق واقعی برآوردی متوسط توسط دستگاه REC-P55، در ابتدای دوره رشد ریحان 38/3 میلی‌متر بوده که این میزان با افزایش دوره کشت به میزان 60/8 میلی‌متر در دوره میانی افزایش یافته است. نتایج آنالیز ضریب گیاهی نشان داد که بیش­ترین ضریب گیاهی ریحان در تیر ماه به میزان 42/1 می­باشد. نتایج تحقیقات حاکی از آن بود که بیش­ترین میزان کارایی مصرف آب بر حسب عملکرد تر و خشک در تیمار S₂I₃F₃ به میزان 06/2 و 37/0 کیلوگرم در مترمکعب بدست آمد. در حالی که بیش­ترین کارایی مصرف آب بر حسب عملکرد دانه در تیمار S₁I₂F₂ (37/0 کیلوگرم در مترمکعب) بدست آمد. با استفاده از نتایج تحقیق بر اساس سطوح مختلف آب مصرفی توابع تولید Y(W)، تابع هزینه C(W) و تابع درآمد B(W) برای گیاه ریحان بر اساس تحلیل ریاضی و اقتصادی این توابع، عمق­های شاخص و بهینه آبیاری مورد ارزیابی قرار گرفت و مشخص گردید که با کم آبیاری در شرایط محدودیت آب، با هدف استفاده حداکثر از واحد حجم آب، عمق بهینه آب مصرفی نسبت به آبیاری بیشینه 20 درصد کاهش خواهد یافت. هم­چنین با این میزان کم آبیاری حداکثر بازده ریالی به ازای هر مترمکعب آب مصرفی 1849 ریال بدست آمد.