نقش مدیریت خاک از طریق مصرف کاه و کلش در تولید گندم دیم تحت تأثیر تغییرات آب و هوایی در منطقه نیمه‌خشک

Abstract

با مدیریت مناسب خاک می‌توان نقش منفی شرایط آب و هوایی سخت را در عملکرد محصول کاهش داد. به همین منظور در این پژوهش اثر مالچ کاه و کلش گندم بر عملکرد گندم در شرایط متفاوت آب و هوایی مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش به مدت دو سال در چهار سطح مالچ کاه و کلش گندم (صفر، 33 ، 66 و 100 درصد پوشش سطح زمین به ترتیب برابر با صفر، 2، 4 و 6 تن در هکتار) در کشتزار دیم در کرت‌های به ابعاد دو متر در پنج متر از سال 1395 تا 1397 اجرا شد. شرایط آب و هوایی با کمک دو شاخص بارش استاندارد (SPI) و شناسایی خشک‌سالی (RDI) در سری‌های زمانی سال آبی (اول مهر تا آخر شهریور ماه) و دوره رشد گیاه گندم (اول آبان تا آخر خرداد ماه) طی دوره آزمایش و دوره بلند مدت (1335-1395) تعیین شد. آنالیز تجزیه شاخص‌های SPI و RDI نشان داد طی دوره رشد گیاه گندم شرایط خشک-سالی بسیار شدید و نرمال به‌ترتیب برای سال‌های اول و دوم اتفاق افتاد. در هر دو سال، مصرف کاه و کلش گندم موجب افزایش عملکرد محصول شد (001/0p<). تیمار 100 درصد مصرف کاه و کلش در سال اول حدود 5/3 و در سال دوم حدود 2 برابر عملکرد دانه گندم را نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. نتایج نشان داد، استفاده از کاه و کلش گندم به‌عنوان یک راهکار مناسب اثرات قابل توجهی بر کاهش کم‌آبی به-خصوص در شرایط خشکسالی بسیار شدید دارد.