ارزیابی تأثیر شیوه‌های آبیاری و سن بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج (Oryza sativa L) در نظام‌های رایج و بوم‌شناختی

Abstract

نظام فشرده بوم‌شناختی کشت برنج (SRI)، یکی از روش‏های مدیریت مزرعه است که ضمن کاهش مصرف نهاده‌ها اعم از بذر، آب آبیاری، کودها و سموم شیمیایی، باعث افزایش عملکرد می‏شود. با توجه به اهمیت اقتصادی برنج، این پژوهش با هدف ارزیابی تاثیر شیوه‏های آبیاری و سن بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج در نظام‏های رایج و بومشناختی در قالب طرح کرت‏های خردشده با دو مدیریت آبیاری در سه سطح (A1: غرقاب، A2: اشباع و A3: کم‌آبیاری) و سن بوته در دو سطح (B1: 39 روز، B2: 46 روز) با سه تکرار مورد آزمایش قرار گرفت. تیمارهای ترکیبی A1B2 و A3B1 به‌‏ترتیب مربوط به روند رایج و نماینده شیوه بوم‌شناختی و سایر تیمارها بهعنوان حد واسط مورد مقایسه قرار گرقتند. میانگین تعداد پنجه در هر کپه در نظام غرقاب (85/37) بیشتر از سایر تیمارها (اشباع: 73/30 و کم‌آبیاری: 28/27) بود. کمترین مقدار عملکرد بیولوژیک در تیمار کم‏آبیاری (6/12764 کیلوگرم در هکتار) و بیشترین مقدار آن در نظام غرقاب (15313 کیلوگرم در هکتار) مشاهده گردید. مقایسه میانگین تعداد پنجه در هر کپه مشخص نمود که کمترین و بیشترین تعداد پنجه در هر کپه به‌ترتیب مربوط به سن 46 روز (44/31) و سن 39 روز (48/32) بود. میزان آب مصرفی در تیمار کم‌آبیاری حدود 42 درصد کمتر از تیمار غرقاب و بهره‌وری آب آن 63/0 کیلوگرم بر مترمکعب بود. بر اساس نتایج، جهت افزایش تولید برنج و صرفه‌جویی در مصرف آب، استفاده از تیمارهای بوم‌شناختی (کم‌آبیاری و سن 39 روز) توصیه می‌شود.