ساخت و ارزیابی نشاکار نیمه‌خودکار برای کشت متراکم نشای ریشه لخت پیاز

Abstract

در ایران نشاکاری پیاز در حال حاضر به­صورت دستی و با نیروی 110–100 نفر- روز در هکتار با استفاده از نشاهای ریشه لخت و با تراکم بسیار زیاد (800-700 هزار بوته در هکتار) در شرایط سخت انجام می‌گیرد. در این تحقیق، یک ماشین نشاکار نیمه­خودکار طراحی، ساخته و ارزیابی شد که قابلیت تامین تراکم مورد نظر کشاورزان مناطق مرکزی ایران را دارد. واحد کارنده این ماشین یک موزع چرخان استوانه‌ای دارد که نشاگذاری در سلول‌های آن دستی (با نیروی کارگر) است. این استوانه دوار در بالای لوله سقوط و در صفحه افقی حرکت دورانی دارد و این حرکت را ماشین کشنده تامین می‌کند. با چرخش استوانه دوار نشاها، به­طور مجزا و منظم از آن خارج و در فاصله‌های زمانی مشخص وارد لوله سقوط می‌شوند. در ادامه، نشاها بر اثر نیروی وزن حرکت می‌کنند و پس از خروج از لوله سقوط به درون شیاری رها می‌شوند که شیاربازکن ایجاد کرده است. خاکدهی و استقرار نشاها را چرخ‌های فشار انتهایی بلافاصله انجام می‌دهند. در فرآیند طراحی واحد کارنده، انحنای مناسب لوله سقوط و زاویه قرارگیری چرخ‌های فشار به­گونه‌ای انتخاب شد که ضمن کوچک نگه­داشتن عرض واحد کارنده، استقرار نشاهای ریشه لخت نیز در حد مطلوبی تامین شود. از ترکیب 9 واحد کارنده (4 واحد در جلو و 5 واحد در عقب) که روی دو دیرک­افزار متصل به یکدیگر سوار می‌گردند، یک ماشین سوار شونده تراکتوری تشکیل گردید. نتایج ارزیابی شاخص­های عملکردی ماشین نشاکار در یک مزرعه 1000 متر مربعی نشان داد که در این ماشین، امکان نزدیک کردن واحدهای کارنده تا حد 17 سانتی­متر بدون بر هم زدن استقرار نشاهای واحدهای جلوی وجود دارد و واحدهای کارنده روی هر شاسی می­توانند با فاصله 34 سانتی­متر از یکدیگر قرار گیرند که فضای لازم را برای نشستن کارگران در کنار یکدیگر تامین می‌کند. با این آرایش می­توان استقرار اولیه بیش از 90 درصد نشاها را تضمین کرد. ظرفیت مزرعه‌ای این ماشین با احتساب سرعت 27/0 کیلومتر بر ساعت و راندمان 90 درصد در 8 ساعت کار روزانه تقریبا 3000 متر مربع است که در آن 9 کارگر نشاگذار و 2 کارگر پشتیبانی (برای نشارسانی و ترمیم نشا‌های رها شده) شرکت دارند. نتایج تحقیق نشان می­دهد که با مجموع 11 کارگر- روز می­توان حدود 3000 متر مربع را با ماشین، نشاکاری کرد که در مقایسه با روش نشاکاری با دست در نیروی کارگری مورد نیاز نزدیک به 63 درصد صرفه­جویی می‌شود.