اولین گزارش سرخرطومی (Ischnopterapion subglabrum (Desbrochers, 1870) (Col.: Apionidae بذرخوار گون‌ها از ایران (گزارش کوتاه علمی)

Abstract

در بررسی حشرات بذرخوار گون‌های مراتع استان آذربایجان‌شرقی، در تابستان سال 1389 نمونه‌هایی از بذور آلوده به بذرخوار گونه‌های گون <em>Astragalus onobrychis </em>L<em>.</em> و <em>A. aureus </em>Wildبه ترتیب در مراتع منطقه هوراند (ارتفاع 1300 متر) و پیست اسکی سهند (ارتفاع 2400 متر) جمع‌آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید. نگهداری آن‌ها در آزمایشگاه (دمای حدود 26 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی حدود 65 درصد) منجر به خروج گونه‌ای سرخرطومی بذرخوار از خانواده Apionidae گردید. سرخرطومی‌‌ها به الکل اتیلیک 75% منتقل شده و سپس، توسط آقای Karel Schön در جمهوری چک به عنوان گونه <em>Ischnopterapion</em><em> subglabrum</em> (Desbrochers, 1870) تعیین هویت گردید. این گونه متعلق به بالاخانوادهCurculionoidea ، خانواده Apionidae، زیر خانوادهApioninae ، قبیله Oxystomatini است (1, 4). با توجه به منابع در دسترس، این گونه برای اولین بار از ایران گزارش می‌شود. نمونه‌ها در کلکسیون حشرات مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور و نیز مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان‌شرقی نگهداری می‌شوند. قبلاً تنها گونه <em>M. insidiosuom</em> از ایران گزارش شده بود که با توجه به تغییرات به عمل آمده در تاکسونومی سرخرطومی‌های Apioninae نام علمی آن <em>Ischnopterapion insidiosuom</em> خواهد بود. سایر نواحی پراکنش گونه مذکور کشورهای آسیای میانه و سوریه گزارش شده است. بطورکلی تا کنون حدود 15 گونه از سرخرطومی‌های جنس <em>Ischnopterapion </em>Bokor در منطقه پالئارکتیک معرفی شده‌اند که تعداد زیادی از آن‌ها از کشورهای اروپایی گزارش شده‌اند اما با توجه به وجود اسامی مترادف‌ متعدد و برخی مشکلات تاکسونومیکی در برخی از جنس‌های خانواده Apionidae، در رابطه با تعداد گونه‌های معرفی شده نمی‌توان نظر قاطعی بیان نمود (2, 3). گونه <em>I. subglabrum</em> تا کنون از بخش‌های جنوبی اروپای مرکزی و برخی کشورهای منطقه Levant (شامل سوریه، لبنان، اردن و فلسطین اشغالی) گزارش شده است (3). از مشخصات ریخت‌شناختی گونه <em>I. subglabrum</em> به این موارد می‌توان اشاره نمود: بیشتر قسمت‌های بدن سبز متالیک، چشم‌های مرکب، آنتن‌ها و نوک پنجه‌ها قهوه‌ای. روستروم لوله‌ای کشیده با طول 4/1 و 7/1 برابر پیش‌گرده. در محل قاعده شاخک‌ها، روستروم در نرها اندکی عریض شده. شاخک‌ها باریک و کشیده. سطح پیش‌گرده دارای نقاط فرورفته درشت، در سمت قاعده دارای فرورفتگی طولی. بالپوش‌ها در سمت عقبی بدن عریض‌تر از وسط. سطح داخلی انتهای پیژیدیوم پوشیده از موهای سفید. سرخرطومی‌های جنس<em>Ischnopterapion</em> عمدتاً بذرخوار گونه‌های مختلفی از گیاهان خانواده‌ی لگومینوز (Fabaceae) می‌باشند.