امکان‌سنجی عملیاتی‌شدن مدل اسلامی عدالت اقتصادی حکیمی

Abstract

بررسی نظر محمدرضا حکیمی، به‌عنوان یک صاحب‌نظر در حوزۀ عدالت اقتصادی اسلام، دربارۀ امکان‌سنجی تحقق عدالت، موضوع این پژوهش است. عدالت اقتصادی ازنظرحکیمی، اصلی اساسی در نظام‌سازی و عنصری درخشان در منظومۀ تفکر اجتماعی است. در این پژوهش با روش کتابخانه‌ای و توصیفی، نظر و متدولوژی وی که تکیه بر متن‌محوری نسبت به قرآن و حدیث است، مورد تجزیه‌وتحلیل قرارمی‌گیرد. ایشان با متن‌محوری وسیع نسبت به قرآن و سنت، نگاهی اجتماعی و نظام‌وار به آموزه‌های اقتصادی اسلام دارد. حکیمی، تحقق عدالت را یک آرمان دور از دسترس نمی‌شمارد و آن را هدف مقدس همۀ پیامبران و امامان می‌داند. وی تأکید فراوان شارع و غیر‌قابل لغوبودن آن‌ها را نشان از امکان عملیاتی‌شدن عدالت می‌شمارد. امکان‌سنجی عملیاتی‌شدن، مدل عدالت اقتصادی از این جنبه دارای اهمیت است که برخی عدالت را یک آرمان دست‌نیافتنی می‌دانند که تنها در حیطۀ نظریه مانده‌است؛ اما تأکیدات اصلی که شارع مقدس بر عدالت دارد؛ نشانگر این است که عدالت تنها یک موضوع تخیلی سراب‌وار نیست، قلمروی است که برای تحقق آن باید تلاش کرد. فرضیۀ اصلی این تحقیق این است که مدل عدالت اقتصادی حکیمی که آرمانی هم به نظر می‌رسد، قابلیت عملیاتی‌شدن را دارد و از جمله راهکارهای آن وضع مالیات‌های مناسب است.