کشاورزی چندکارکردی (MFA) از دیدگاه متخصصان توسعۀ کشاورزی و روستایی ایران

Abstract

در سال­های اخیر، کشاورزی چندکارکَردی به منزلۀ پارادایم نوین توسعۀ­ کشاورزی و روستایی به جهانیان معرفی شده است. چندکارکَردی­ بودن کشاورزی مبین آن است که کشاورزی واجد کارکَردهای تولیدی (تولید غذا، تولید الیاف) و کارکَردهای غیرتولیدی (عرصۀ­ ایجاد اشتغال و کسب درآمد، تقویت سرمایۀ­ اجتماعی، حفاظت از تنوع زیستی و ژنتیکی، تقویت صنایع روستایی، مظهر مناظر و چشم­اندازهای زیبا) است. هدف کشاورزی چندکارکردی، بهره­مندی روستاییان و کشاورزان از کلیۀ­ مواهب بخش کشاورزی است. از این رو، هدف پژوهش پیش رو، شناسایی و تعیین کارکَردهای کشاورزی کشور از دیدگاه صاحبنظران توسعۀ­ کشاورزی و روستایی با استفاده از روش دلفای است. بر اساس نمونه­گیری هدفمند، 15 نفر به منزلۀ اعضای پانل دلفای شناسایی شدند. در این پژوهش که در سه دور انجام گرفت، 7 کارکَرد به منزلۀ کارکردهای تولیدی کشاورزی و 33 کارکَرد به منزلۀ کارکَردهای غیرتولیدی کشاورزی در قالب 8 زیرعنوان (کارکَردهای اجتماعی و فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، آموزشی، معرفت­شناسی، هنری، زیست­محیطی و اکولوژیکی) شناسایی و تعیین شدند. از مهم‌ترین کارکردهای تولیدی می­توان به تولید غذا، تولید خوراک دام و تولید الیاف و از مهم­ترین کارکردهای غیرتولیدی می­توان به امنیت غذایی، اشتغالزایی، کسب درآمد، سرمایۀ اجتماعی، صادرات و ارزآوری، حفاظت از تنوع زیستی و منابع پایۀ­ تولیدی به‌ویژه آب و خاک اشاره کرد.