تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه زیربخش زراعت در استان زنجان (با تأکید بر اعتبارات عمرانی دولت)

Abstract

جایگاه و اهمیت زیربخش زراعت در اقتصاد منطقه‎ای و تقویت فرآیند توسعه اقتصادی، اجتماعی در استان زنجان ایجاب می‎نماید زمینه‎ها و لوازم حد اکثر استفاده از ظرفیت‎ها و قابلیت‎های ارزشمند زیربخش یاد شده در ارتقاء سطح توسعه زیربخش زراعت فراهم گردد. برنامه‎ریزی صحیح در این خصوص یکی از الزامات فوق می‎باشد که انجام آن مستلزم شناسایی و تعیین ضریب تأثیر عوامل مؤثر برسطح توسعه زیربخش یادشده است. بر این اساس و با توجه به نقش مهم توسعه زیرساخت‎های فیزیکی و عمرانی در توسعه زیربخش زراعت، در پژوهش حاضر با استفاده از یک مدل اقتصاد سنجی، ضریب تأثیر اعتبارات عمرانی هزینه شده در زمینه مهار و انتقال آب در مناطق روستایی استان و سایر عوامل مهم دیگر بر سطح توسعه زراعی برآورد گردیده و نتایج آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در این پژوهش از داده‎های سری زمانی منتشر شده توسط مرکز آمار ایران، وزارت جهاد کشاورزی، بانک کشاورزی، بانک مرکزی، وزارت نیرو، سازمان هواشناسی و سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی استفاده شده و با به کارگیری ترکیبی از روش‎های تحلیل مؤلفه‎های اصلی و تاکسونومی عددی سطح توسعه یافتگی زراعی برای هر یک از سال‎های دوره زمانی (87-1368) محاسبه شده و نتایج مذکور به عنوان متغیر وابسته و عوامل مؤثر بر توسعه زراعی به عنوان متغیرهای مستقل وارد یک مدل رگرسیون گردیدند. نتایج حاصل از برآورد این مدل نشان می‎دهد که اعتبارات عمرانی دولت در زمینه مهار و انتقال آب در مناطق روستایی در استان زنجان با دو دوره وقفه زمانی، دارای اثر مثبت و معنی داری بر سطح توسعه زراعی دراین استان بوده و به ازای هر 1000 میلیارد ریال افزایش اعتبار عمرانی هزینه شده در زمینه مهار و انتقال آب، سطح توسعه یافتگی زراعی در استان مورد مطالعه 00717/0 واحد کاهش پیدا کرده است. لازم به توضیح است دامنه تغییرات شاخص توسعه یافتگی زراعی بین صفر و یک بوده وکاهش مقدار این شاخص و نزدیک شدن آن به صفر گویای افزایش سطح توسعه زراعی و افزایش مقدار شاخص مذکور و نزدیکی آن بیانگر کاهش سطح توسعه زراعی در استان است.