تعیین رتبه ی کارایی محصولات زراعی آبی در بخش کشاورزی ایران

Abstract

در بخش کشاورزی معمولاً از شاخص­هایی چون عملکرد و تولید برای ارزیابی و رتبه­بندی مناطق و محصولات مختلف استفاده می­شود ولی استفاده از این شاخص­ها ازآنجاکه تمام ابعاد هزینه­ای و تولیدی را در نظر نمی­گیرند؛ می­تواند در برنامه­ریزی­های کشاورزی ایجاد خطا نماید. به‌منظور رفع این موضوع پژوهش پیش­رو با استفاده از الگوهای تحلیل پوششی داده­ها شامل الگوی پایه، کارایی متقاطع، اَبَر کارایی و اعداد صحیح به رتبه­بندی 27 محصول زراعی آبی در بخش کشاورزی ایران پرداخته است. داده­های مورد نیاز از آمارنامه­های وزارت جهاد کشاورزی برای سال زراعی 91-1390 تهیه‌شده و دربرگیرنده­ی اطلاعات مربوط به بذر، کودهای حیوانی و شیمیایی، سموم، نیروی کار و آب می­باشد. در طرف ستانده نیز از سود ناخالص و عملکرد به­عنوان شاخص­هایی برای سودآوری و تولید استفاده گردید. یافته­های پژوهش نشان داد که اگر هدف در زراعت آبی، افزایش سودآوری است در آن صورت کشت سبزیجات، محصولات صنعتی، محصولات جالیزی، حبوبات، نباتات علوفه­ای و غلات به ترتیب در اولویت کشت قرار داشته ولی چنانچه هدف افزایش تولید کل می­باشد در آن صورت اولویت باید به ترتیب به نباتات علوفه­ای، سبزیجات، محصولات صنعتی، محصولات جالیزی، غلات و حبوبات داده شود. یافته­ی مشترک روش­های مختلف مورد استفاده، شناسایی وضعیت مناسب برای محصولات با مصرف آب بالا، سویا تابستانه نسبت به سویا بهاره و برنج دانه کوتاه نسبت به سایر انواع برنج در رتبه­بندی­ها بود.