کاربرد مدل توازن در ارزیابی استان‌ها در زمینة کارایی مصرف نهاده‌های شیمیایی کشاورزی

Abstract

تحقیق حاضر با ارائة مدل توازن، در پی سنجش سطوح کارایی استان‌ها در راستای سیاست‌های بخش کشاورزی برای کاهش مصرف نهاده‌های شیمیایی (انواع کودها و سموم) به‌تفکیک دو محصول گندم و جو است. به‌این‌منظور، اطلاعات دو محصول گندم و جو در زمینة نهاده‌های زمین، بذر، کود (ازت، فسفات و سایر انواع کود)، سم (علف‌کش، آفت‌کش و بیماری‌کش) و میزان تولید از طریق ادارة کل آمار و اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی برای استان‌های کشور و در سال زراعی 1387- 1388 جمع‌آوری شد. کارایی استان­ها با استفاده از مدل پایه‌ای (CCR: Charnes, Cooper and Rhodes) (بدون درنظرگرفتن سیاست‌های راهبردی)، مدل توازن (با درنظرگرفتن سیاست‌های راهبردی) و عامل توازن (که نسبت نمره‌های حاصل از دو مدل مذکور است) به‌دست آمد. نتایج نشان می­دهد بعضی از استان‌های محروم (ایلام، بوشهر، لرستان، چهارمحال‌وبختیاری و خوزستان) نمرة بالایی در عامل توازن دارند، اما به‌علت هم‌راستایی با سیاست‌های توسعة پایدار بخش، از نظر کارایی، سطح بالایی ندارند، درحالی‌که بعضی از استان‌های توسعه‌یافته (تهران، قم، اصفهان، مازندران و مرکزی)، علی‌رغم کارایی مطلوب، در زمینة عامل توازن امتیاز مطلوبی ندارند. این موضوع بیانگر آن است که آن‌ها نتوانسته‌اند در راستای سیاست‌های زیست­محیطی کلان بخش کشاورزی حرکت کنند.