فهم روایتگری معماری مبتنی بر نسبت «دیالکتیک فضازمان» با «بدن»

Abstract

مسئلۀ مطروحه در فهم معانی و روایت‌های فضای ساخته‌شده در موقعیت کنونی که جایگاه انسان و جهان از موقعیت سوژه-ابژه به موقعیت شاهد-مشهود تغییر یافته، این است که سازوکار انتقال معنا و روایت از طریق فضا چگونه تعریف می‌شود و چه نسبتی بدن انسان برقرار می‌کند. اگر بپذیریم که ساختن هر اثر معماری از جهان‌بینی، ارزش‌ها، هنجارها، فرهنگ و ضمیر ناخودآگاه خالق اثر نشئت می‌گیرد، باید پذیرفت که آنچه بیان می‌کند فراتر از آن چیزی است که می‌نماید. در این پژوهش بر اساس مبانی فلسفی پساساختارگرایی در تحقیق، با رویکرد کیفی و به روش تحقیق «تحلیل گفتمان» و به کمک «استدلال منطقی»، ضمن تعریف مفاهیم و تبارشناسی تاریخی سازوکار روایتگری، عوامل مؤثر بر فهم روایت‌های فضا، ازجمله «دیالکتیک فضا-زمان» و نسبت آن با «بدن» و حضور بدن‌مند مخاطب در محضر و درون بنا تشریح شده است. نتایج قضایای تجربی (فضازمان و حضور)، تحلیلی و متافیزیکی (معماری و روایت‌های فراتاریخی و فرافرهنگی) استدلال نشان می‌دهد که روایتگری مبتنی بر نسبت میان بدن انسان و بدن فضای ساخته‌شده، تناسبات فیزیکی، کالبدی و آنچه در ادراکات بینایی انسان حس می‌شود، موقعیتی را فراهم می‌آورد که سازندة فضا می‌تواند به کمک ابزارهای طراحانه روایت‌های خود را به‌طور مستقیم و یا کنایی و استعاری به ذهن مخاطبِ حضوریافته در فضا، فرازمان و فرامکان، به نحو بین‌الاذهانی میان فرهنگ‌های مختلف بازگو کند و همواره سرشت انسان را مخاطب خود قرار دهد.