نقش گروه های اجتماعی-فرهنگی در شکل گیری کوی های مسکونی دوره پهلوی دوم در تهران

Abstract

افزایش جمعیت، کمبود زمین و شیوه­های معماری نوین، طراحان را به ساخت مجتمع­‌های مسکونی سوق داد. در ایران ساخت کوی­‌های مسکونی برای اقشار مختلف اجتماع از دوره­ی پهلوی دوم آغاز شد. رابطه­ بین بنیان­‌های اجتماعی و فرهنگی قشر ساکن در مجتمع­‌های مسکونی و معماری مسکن از مسائل اساسی است که عدم توجه به آن می­‌تواند فعالیت‌­های ساکنان را مختل نماید. هدف پژوهش بررسی نقش گروه‌های اجتماعی-فرهنگی در چگونگی شک‌ل­گیری کوی­‌های مسکونی دوره­ پهلوی دوم در تهران است. گروه­‌های اجتماعی- فرهنگی در شکل‌­گیری فضاهای شهری و به تبع آن معماری نقش داشته­اند. این پژوهش چگونگی این تأثیرگذاری را به روش تاریخی-تفسیری تحلیل می­‌کند. منابع اطلاعاتی، مطالعات کتابخانه­‌ای و اسنادی بوده و نمونه­ کوی‌­های مسکونی پهلوی دوم در تهران بر اساس گروه اجتماعی- فرهنگی ساکنان آن اعم از کارگری (پایین)، کارمندی (متوسط) و مرفه (بالا) گزینش شده و با توجه به شاخص­‌های اجتماعی-فرهنگی مسکن مورد ارزیابی قرار گرفتند. تحولات دوره پهلوی دوم و ویژگی­‌های فرهنگی معیشتی ساکنان کوی­‌های مسکونی بر معماری خانه‌­ها تأثیر گذاشته است. در مسکن گروه­‌های پایین با درآمد کم، برنامه­‌های دولتی و توان مالی اندک ساکنان باعث بروز سادگی در شکل­‌گیری فضاهای مسکونی و کاهش کمیت و کیفیت شاخص‌­های اجتماعی- فرهنگی مسکن شده است. در مسکن گروه­‌های متوسط و مرفه تحول در طرح خانه‌­ها به صورت دوبلکس نمایانگر تمایز اجتماعی این گروه بوده و شاخص‌­های کمی و کیفی مسکن افزایش یافته است.