بازتاب نمادین ایزد مهر بر ظروف مدالیون ساسانی (با تکیه بر اسطوره گیاه زاینده)

Abstract

ظروف زرین و سیمین ساسانی، در زمره نفیس‌ترین مصنوعات هنر فلزگری ایران باستان به شمار می‌آیند. این اشیاء از نظر شکل و نقوش بسیار متنوع هستند و انواع ظروف از قبیل بشقاب‌ها، کاسه‌ها، جام‌ها، انواع آبخوری و گلدان با مضامینی نظیر شکار شاهانه، صحنه‌های رسمی درباری، صحنه‌های ضیافت، تصاویر گیاهی و جانوری، نیم‌تنه‌های انسانی، موضوعات اساطیری و غیره را شامل می‌شوند. ظروف مدالیون دوره ساسانی با نیم‌تنه اشخاص از جمله اشیائی هستند که متأثر از نوع رومی هم عصر خود بوده‌اند. البته ویژگی خاص مدالیون‌های ساسانی که آن‌ها را از نمونه‌های رومی متمایز می‌کند، وجود گیاهانی در زیر نیم‌تنه‌های انسانی است. با توجه به بررسی‌های انجام‌شده در این پژوهش، وجود این گیاه در زیر نیم‌تنه‌های صاحب منصبان درباری، ریشه‌ای ایرانی داشته که اشاره به ارتباط پادشاه و گیاه، اسطورهشاهِ برآمده از گیاه و زایش ایزد مهر از میان نیلوفر دارد این تفکر اسطوره‌ای در ایران و مشرق زمین تاریخی ...