اثر نوع فرایند حرارتی بر ترکیب شیمیایی، تجزیه‌پذیری و تخمیرپذیری برون‌تنی پسماندهای لپه‌پاک‌کنی

Abstract

پژوهش حاضر به‌منظور ارزیابی اثر روش‌های مختلف فراوری‌های حرارتی شامل اتوکلاو، تفت‌دادن، پولکی‌کردن با بخار و ریزموج، بر ترکیب شیمیایی، غلظت مواد ضد مغذی (تانن و ترکیبات فنولیک)، تجزیه‌پذیری مادۀ خشک و پروتئین خام انجام گرفت. در این آزمایش از سه رأس گاو نر بالغ فیستوله‌گذاری‌شدۀ نژاد هلشتاین (طرح بلوک کامل تصادفی) و میزان گاز تولیدی در شرایط آزمایشگاهی (طرح کاملاً تصادفی، با پنج تیمار، سه دورۀ مجزا و سه تکرار به ازای هر تیمار در هر دوره) و پسماندهای کارخانه‌های لپه‌پاک‌کنی استفاده شد. غلظت مادۀ خشک، پروتئین خام (درصد مادۀ خشک)، خاکستر (درصد مادۀ خشک)، مقدار تجزیه‌پذیری مؤثر مادۀ خشک (گرم در 100 گرم مادۀ خشک) و پروتئین خام (گرم در 100 گرم پروتئین خام) در نرخ عبور 02/0، غلظت مادۀ آلی قابل‌هضم (گرم بر 100 گرم مادۀ آلی) و تولید پروتئین میکروبی (گرم به ازای هر کیلوگرم مادۀ آلی قابل‌هضم) در پسماند فراوری‌نشده به ترتیب برابر 2/89، 1/26، 26/2، 65، 5/79، 52 و 71/62 بود. فراوری‌های حرارتی در مقایسه با گروه شاهد به‌صورت معناداری (05/0 (P با کاهش بخش محلول پروتئین، به کاهش پروتئین قابل‌تجزیۀ سریع در شکمبه، کاهش سنتز پروتئین میکروبی و در مقابل افزایش عبور پروتئین تجزیه‌نشده به رودۀ باریک انجامید. بیشترین کاهش در غلظت تانن و ترکیبات فنولیک، به فراوری با امواج ریزموج مربوط بود و کمترین غلظت پروتئین قابل‌تجزیۀ مؤثر در شکمبه، به گروه فراوری‌شده با اتوکلاو متعلق بود. تفت‌دادن سبب بیشترین کاهش در پروتئین قابل‌تجزیۀ سریع در شکمبه شد، ولی بر مادۀ آلی قابل‌هضم و مقدار انرژی قابل متابولیسم تأثیر نامطلوبی نداشت؛ بنابراین با توجه به نتایج، در دسترس‌بودن فرایندها و هزینۀ فراوری، تفت‌دادن به‌عنوان فراوری مناسب به‌منظور کاهش پروتئین قابل‌تجزیه در شکمبه توصیه می‌شود. اجرای آزمایش‌های تکمیلی در شرایط درون‌تنی به‌منظور بررسی بیشتر بازده فراوری و ارزش اقتصادی پسماندهای لپه‌پاک‌کنی در تغذیۀ نشخوارکنندگان ضروری است.