بررسی تأثیر گیاه گلپر بر فراسنجه‏های تخمیر شکمبۀ گوسفند و تولید گاز متان به‌روش درون‌شیشه‏ای

Abstract

تأثیر سه سطح گیاه گلپر (Heracleum persicum) (صفر (شاهد)، 65/28، و 31/57 میلی‏گرم به‌ازای 200 میلی‏گرم جیرۀ پایه) بر فراسنجه‏های تخمیر شکمبۀ گوسفند و تولید گاز متان به‌روش درون‌شیشه‌ای بررسی شد. تولید گاز در تخمیر 1 تا 54 ساعته ثبت شد. فراسنجه‏های مطالعه‌شده عبارت از کل گاز تولیدی، گاز متان، نیتروژن آمونیاکی (NH₃-N)، تجزیه‏پذیری آزمایشگاهی مادۀ آلی، شاخص تفکیک‌پذیری (Partitining Factor=PF)، تودۀ میکروبی، و غلظت اسیدهای چرب فرّار بودند. همچنین، اثر سطوح متفاوت گیاه گلپر بر جمعیت پروتوزوآیی کل و سه زیرخانوادۀ Entodiniinae، Ophryscolecinae، Diplodiniinae، و خانوادۀ Isotrichdae نیز بررسی گردید. ترکیبات ثانویۀ گیاه گلپر (اسانس‏دار)، سرعت تخمیر (033/0P=، غیرخطی)، گاز حاصل از بخش نامحلول (b) (001/0P=، خطی)، گاز تولیدی در زمان‏های 24 (001/0P=، خطی) و 54 ساعت (016/0P=، خطی) تخمیر را کاهش داد. ترکیبات مؤثر گیاه گلپر، گاز متان تولیدی به‌ازای مادۀ آلی تجزیه‌شده را در دو سطح اول و دوم (65/28 و 31/57 میلی‏گرم) به‌ترتیب 3/17 و 6/11 درصد کاهش داد (029/0P=، غیر خطی).گیاه دارویی گلپر ضمن کاهش غلظت نیتروژن آمونیاکی در هر دو سطح استفاده‌شده (001/0P=، خطی)، شاخص PF را در هر دوسطح گیاه، بهبود داد (018/0P=، خطی).اسانس گیاه گلپر توانسته است تودۀ میکروبی را در هر دو سطح گیاه دارویی به‌ترتیب 17 و 18 درصد افزایش ‏دهد (001/0P=، غیر خطی).در کنار این گیاه دارویی، اسیدهای چرب فرّار کل و غلظت اسید‌استیک کاهش یافت. همچنین، کاهش جمعیت پروتوزوآیی کل (033/0P=، غیرخطی)، زیرخانوادۀ Entodiniinae(019/0P=، غیر خطی) و خانوادۀ Isotrichdae (026/0P=، خطی) مؤید تأثیرات ضد پروتوزوآیی ترکیبات مؤثر گیاه گلپر است. نتایج این مطالعه نشان ‏داد که گیاه گلپر توانایی بهبود تخمیر شکمبه‏ای از طریق کاهش نیتروژن آمونیاکی، افزایش راندمان تولید پروتئین میکروبی، و کاهش گاز متان در شرایط درون‌شیشه‌ای را دارد.