ویژگی‌های مورفولوژیکی، ژنتیکی و اکوجغرافیایی گونه‌های بال بلند بخش Onobrychis از جنسMill. Onobrychisدر ایران

Abstract

در این بررسی، 30 نمونه (6 جمعیت) از گونه­های بال بلند بخشه <em>Onobrychis</em> از جنسMill. <em>Onobrychis</em> شامل گونه‌های <em>O. verae</em> Širj., <em>O. gontscharovii</em> Vassilcz., <em>O. ptychophylla</em> Širj. & Rech. f.,<em> O. sosnovskyi </em>Grossh. و <em>O. araxina</em> Schischkin، از زیستگاه‌های طبیعی خود در ایران جمع‌آوری شدند. این نمونه­ها با استفاده از 45 ویژگی کمی و 15 ویژگی کیفی مورفولوژیکی مورد ارزیابی قرار گرفتند. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی گونه‌های مورد نظر، از داده­های مربوط به توالی نوکلئوتیدی ناحیه ITS ژن nrRNAاستفاده شد. در هر محل جمع آوری، اطلاعاتی شامل طول و عرض جغرافیایی، ارتفاع، جهت و میزان شیب، بستر، حداقل و حداکثر درجه حرارت سالانه، تعداد روز های بارانی، بارش سالانه و همچنین ویژگی­های مربوط به خاک از جمله بافت، رسانایی الکتریکی، کربن آلی، نیتروژن کل، فسفر و پتاسیم در دسترس، ارزش مواد خنثی شونده،pH و درصد اشباع ثبت شد. بررسی و مقایسه نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل خوشه ای داده‌های مورفولوژیکی، منجر به تشخیص دو گروه اصلی گردید. این گروه­بندی مبین جدایی گونه‌های شمال غربی از شمال شرقی کشور ایران است. علاوه بر این، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌های مربوط به توالی نوکلئوتیدی ITS نیز نتایج به دست آمده از آنالیز داده‌های مورفولوژیکی را تایید می­کند. همچنین نتایج حاصل از آنالیز داده‌های اکولوژیکی به روش CCA، تعداد روزهای بارانی، بارش سالانه، درصد شن و درصد سیلت خاک را به عنوان مهمترین عوامل مؤثر در جدایی این دو گروه معرفی کرد. همچنین چگونگی اثر عوامل زیست محیطی را برای هر یک از گونه‌ها نشان داد. در این بررسیSchischkin <em>O. araxina</em>برای اولین بار از ایران گزارش می­شود. کلید شناسایی گونه‌های بال بلند بخش<em>Onobrychis</em> در ایران نیز ارائه شده است.