ارزیابی تحمل به تنش کم‌آبی در ژنوتیپ‌های مختلف سویا

Abstract

کم‌آبی یکی از مهم‌ترین عوامل محدود کننده تولید محصولات زراعی، منجمله سویا محسوب می‌شود. به منظور شناسایی و ارزیابی تحمل به تنش‌کم‌آبی، آزمایشی با 40 ژنوتیپ‌ سویا در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در دو محیط آبیاری نرمال و تنش کم‌آبی در سال زراعی 1393 در مزرعه پژوهشی موسسه اصلاح و تهیه نهال بذر کرج با سه تکرار پیاده شد. شاخص‌های MP، GMP، HARM و STI بیشترین همبستگی معنی‌دار را با عملکرد در شرایط آبیاری نرمال و تنش کم‌آبی داشتند و به عنوان شاخص‌های برتر برای غربال کردن ژنوتیپ‌های متحمل به تنش شناسایی شدند. پس از ترسیم نمودار بای‌پلات ژنوتیپ‌های D42×Will82، Spry×Savoy/3، Chaleston×Mostang/12 و Liana×L32/2 به عنوان ژنوتیپ‌های متحمل به تنش کم‌آبی و دارای عملکرد بالا تحت شرایط آبیاری نرمال و ژنوتیپ‌های GN 2171، GN 2167، GN 2087 و GN 2011 به عنوان ژنوتیپ‌های حساس به تنش کم‌آبی معرفی شدند. براساس تجزیه خوشه‌ای با استفاده از شاخص‌های MP، GMP، HARM و STI و عملکرد تحت شرایط آبیاری نرمال و تنش کم‌آبی، ژنوتیپ‌های مورد بررسی در چهار گروه دسته‌بندی شدند که اکثر ژنوتیپ‌های متحمل به تنش کم‌آبی در گروه‌های اول و دوم و اکثر ژنوتیپ‌های حساس به تنش کم‌آبی در گروه‌های سوم و چهارم تجزیه خوشه‌ای قرار گرفتند. نتایج تجزیه خوشه‌ای میتواند برای انتخاب ژنوتیپ‌هایی با بیشترین فاصله ژنتیکی به عنوان والدین مطلوب برای دورگ‌گیری و ایجاد جمعیتهای در حال تفرق با حداکثر تنوع ژنتیکی بسیار ارزشمند باشد.