تأثیر روش‌های مختلف خاک‌ورزی توأم با مدیریت بقایای گیاهی و سطوح نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم دیم (رقم آگوستا) در شرایط استان فارس

Abstract

به منظور بررسی تغییرات عملکرد و اجزای عملکرد گندم دیم با مدیریت‎های متفاوت بقایای گیاهی و کاربرد سطوح مختلف نیتروژن در روش‎های مختلف خاک‎ورزی آزمایشی مزرعه‎ای در سال زراعی 1385-1384 در اراضی زراعی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز انجام شد. این آزمایش در قالب طرح کرت‎های دو بار خرد شده بر پایه طرح بلوک‎های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه روش مختلف خاک‎ورزی به عنوان عامل اصلی (1- شخم با گاوآهن برگرداندار + دو دیسک عمود برهم، T1 2- شخم با گاوآهن قلمی + دو دیسک عمود بر هم، T23- تنها دو دیسک عمود برهم، T3)، سه سطح باقی گذاردن بقایای گیاهی (صفر، 50 و 100 درصد وزن بقایای گندم به ترتیب R1، R2 و R3) به عنوان عامل فرعی و سه سطح نیتروژن (صفر، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص از منبع اوره به ترتیب N1، N2 و N3) به عنوان عامل فرعی- فرعی بود. نتایج بدست آمده نشان داد که نیتروژن، عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم دیم را به صورت معنی‎دار افزایش داد. حفظ بقایای گندم با ازدیاد عملکرد دانه و وزن هزاردانه در سال بعد همراه بود. تیمار خاک‎ورزی بر عملکرد دانه اثر معنی‎داری داشت و بیشترین عملکرد دانه از روش خاک‎ورزی دو دیسک عمود بر هم (g/m2 01/99) به دست آمد. عملکرد دانه تحت تأثیر متقابل تیمارهای آزمایشی قرار گرفت. از بین اجزای عملکرد دانه، وزن هزاردانه و تعداد دانه در سنبله تحت تأثیر متقابل بقایا و نیتروژن قرار گرفت و بیشترین وزن هزاردانه و تعداد دانه در سنبله از تیمار N3 × R3 به دست آمد. به طور کلی نتایج حاکی از آن است که حفظ بقایا همراه با کاربرد کود نیتروژن در شرایط مشابه با پژوهش حاضر می‎تواند موجب بهبود عملکرد گندم دیم از راه ازدیاد وزن هزاردانه و تعداد دانه در سنبله گردد.