شناسایی هیبریدهای متحمل به خشکی در توتون ویرجینیا

Abstract

تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل خسارت‎زا در به تولید محصول توتون در بیشتر مناطق دنیا، از جمله ایران می‏باشد. بنابراین شناسایی ارقام توتون متحمل به خشکی یک هدف مهم به شمار می‏رود. در سال‏های 1386- 1385، پانزده هیبرید توتون ویرجینیا، شامل 10 هیبرید داخلی و 5 هیبرید معرفی شده از طرف مراکز تحقیقاتی دیگر کشورها، در دو آزمایش جداگانه (تنش خشکی و بدون تنش) و در دو منطقه (مرکز تحقیقات توتون تیرتاش و رشت) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار کشت شدند. میانگین بهره‏وری (MP)، شاخص تحمل (TOL)، میانگین هندسی بهره‏وری (GMP)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل به تنش (STI) و میانگین متوازن (Harm) بر مبنای عملکرد برگ خشک در شرایط آبی (Yp) و تنش (YS) محاسبه گردید. اختلاف بسیار معنی‏داری بین ژنوتیپ‏ها از نظر کلیه شاخص‏ها و عملکردهای آبی و تنش وجود داشت که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ‏ها است و انتخاب برای تحمل به خشکی را امکان‏پذیر می سازد. تحلیل همبستگی بین عملکرد برگ خشک توتون در شرایط آبی و تنش و شاخص‏های تحمل به خشکی نشان داد که شاخص‌های MP، GMP و STI مناسب‏ترین شاخص‏ها برای غربال کردن ژنوتیپ‏های متحمل توتون می‏باشند. نمودار چند متغیره بای‏پلات گابریل نیز نشان داد که در منطقه تیرتاش، هیبریدهای K394×NC89، NC55 و NC89×Coker347 و در رشت هیبریدهای CC27 و Coker254×VE1 بیشترین عملکرد و بیشترین تحمل را به تنش خشکی دارند. توزیع ژنوتیپ‏ها در فضای بای‏پلات وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ‏ها به تنش خشکی را نشان داد.