تأثیر تنش خشکی بر تنظیم اسمزی، تغییرپذیری پرولین و قندهای محلول ریشه و برگ و رابطۀ آن با تحمل به خشکی در دوازده ژنوتیپ نخود (Cicer arietinum L.)

Abstract

خشکی از جمله تنش‌های مهم محیطی است که بر رشد و نمو گیاهان اثر می‌گذارد. این آزمایش به‌منظور ارزیابی تأثیر تنش خشکی بر دوازده ژنوتیپ نخود در شرایط آبکشت (هیدروپونیک) با استفاده از پلی‌اتیلن ‌گلیکول 6000 و ایجاد تیمارهای تنش 3- و 6- بار و شاهد (بدون تنش) انجام شد. دو هفته پس از اعمال تیمار تنش روی ژنوتیپ‌ها، متغیرها ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که با اعمال تنش خشکی، درصد رطوبت برگ کاسته شد اما در ریشه‌‌ها تغییر معنی‌داری از این نظر مشاهده نشد. در برابر میزان پتانسیل اسمزی، میزان اسمولیت‌ها و پرولین در پاسخ به تنش خشکی در برگ و ریشه افزایش یافت. شاخص تحمل به خشکی (DRI) بر پایۀ عملکرد زیست‌توده، در ژنوتیپ‌ها همبستگی مثبت و معنی‌داری با میزان اسمولیت‌های ریشه در تیمار تنش ۳- بار داشت. با وجود معنی‌دار نبودن تغییر میزان قند محلول برگ در تیمارها، در ریشه میزان این ترکیب‌ها در تیمارهای تنش نسبت به شاهد کاسته شد. به‌رغم وجود همبستگی بین شاخص تحمل به خشکی با برخی از صفات اندازه‌گیری‌شده به نظر می‌رسد که تنظیم اسمزی، درصد رطوبت، پرولین و قندهای محلول هیچ‌کدام به‌تنهایی نمی‌توانند شاخص مناسبی برای ارزیابی تحمل به خشکی در ژنوتیپ‌های نخود در شرایط یکسان با این آزمایش باشند.