اثر رقابت دو گونه علف‌ هرز سوروف بر عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص های رشد برنج

Abstract

سوروف همواره به عنوان مهمترین علف‌هرز برنج در دنیا مطرح بوده است. بعلاوه پیدایش گونه‌های جدید و سازگارتر سوروف در اکوسیستم شالیزار سبب افزایش خسارت این جنس به محصول برنج شده است. این آزمایش به منظور ارزیابی اثر تداخل دو گونه علف‌هرز سوروف بر روی شاخص‌های رشد، عملکرد و اجزای عملکرد برنج، در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) در سال زراعی 87-1386 به اجرا درآمد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با آرایش افزایشی جزئی و با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل دوگونه علف‌هرز (سوروف معمولی و سوروف برنج) و تراکم‌ علف‌هرز (0، 10، 20 و 40 بوته در متر مربع) بود. برنج رقم هاشمی با تراکم ثابت 20 کپه در متر مربع به صورت خالص و مخلوط با دو گونه علف‌هرز در تراکم‌های مذکور نشاءکاری گردید. با نمونه‌گیری تخریبی از دو هفته پس از کاشت تا زمان برداشت، روند تجمع ماده خشک، روند توسعه سطح برگ، سرعت رشد گیاهی، سرعت رشد نسبی و در آخرین مرحله نمونه‌گیری، عملکرد و اجزاء عملکرد برنج اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که اثر تداخل علف‌هرز و تراکم علف‌هرز بر عملکرد دانه، اجزاء عملکرد، عملکرد بیولوژیک و شاخص‌های رشد برنج معنی‌دار ولی اثر گونه ها معنی‌دار نگردید. متوسط کاهش عملکرد برنج در تداخل با تراکم های مختلف سوروف معمولی و سوروف برنج به ترتیب 60 و 65 درصد بود. تجزیه رگرسیونی داده‌ها و برازش مدل کاهش عملکرد هیپربولیک بر داده‌های عملکرد دانه برنج در برابر تراکم‌های مختلف دو گونه علف‌هرز نشان داد که همواره شیب کاهش عملکرد در گونه سوروف برنج بیشتر از سوروف معمولی بود، اما دو گونه از نظر آماری دارای اختلاف معنی‌داری نبودند. به عبارت دیگر میزان خسارت گونه جدید سوروف مشابه گونه قدیم این علف‌هرز است. شباهت مورفولوژیک و برتریهای اکولوژیکی گونه جدید سوروف از جمله مقاومت به غرقاب و تشابه به گیاه زراعی که امکان وجین دستی آنرا دشوار می‌سازد، سوروف برنج را به عنوان تهدیدی جدید برای زراعت برنج در شمال کشور مطرح می‌سازد. بررسی‌ بیولوژی این گونه به منظور ارائه راهکاری عملی برای مدیریت آن ضروری به نظر می‌رسد.