ذخیره‌سازی و انتقال مجدد ماده خشک ساقه در سه رقم گندم زراعی تحت رژیم‌های مختلف رطوبتی در مراحل قبل و بعد از گلدهی

Abstract

<strong>به‌منظور بررسی توان ذخیره‌سازی و انتقال مجدد ماده خشک ساقه سه رقم گندم زراعی تحت رژیم‌های مختلف رطوبتی، پژوهشی به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در مزرعه آموزشی-پژوهشی</strong><strong> پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، اجرا شد. تیمارهای این آزمایش، شامل سه رقم گندم زراعی (پیشتاز، سیوند و پارسی) و 12 سطح رطوبتی به صورت ترکیبی (70، 90، 110 و 130 میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس</strong><strong> A</strong><strong> در مرحله قبل از گلدهی (مرحله 30 تا 60 زادوکس) و سطوح 90، 110 و 130 میلی‌متر تبخیر تجمعی در مرحله پس از گلدهی از 60 تا 93 مراحل زادوکس) بود. نتایج نشان داد که بیشترین میزان ذخیره‌سازی ماده خشک ساقه مربوط به رقم پارسی (1046 میلی‌گرم در ساقه) و تیمار 70 میلی‌متر تبخیر در مرحله قبل از گلدهی و 90 میلی‌متر تبخیر در مرحله بعد از گلدهی (</strong><strong>T79</strong><strong>) با 1070 میلی‌گرم در ساقه بود. با این حال، ارقام تحت رژیم‌های مختلف رطوبتی از نظر صفات انتقال مجدد و کارایی انتقال مجدد واکنش متفاوتی نشان دادند؛ به گونه‌ای که رقم پیشتاز تحت تیمار 130 میلی‌متر تبخیرتجمعی در مرحله قبل و بعد از گلدهی (</strong><strong>T1313</strong><strong>)، بیشترین میزان انتقال مجدد و کارایی انتقال مجدد را به ترتیب با میانگین 476 میلی‌گرم در ساقه و 56 درصد داشت و از این نظر، میانگره‌های زیرین (حدفاصل سطح خاک تا ابتدای میانگره ماقبل آخر)، بیشترین میزان انتقال مجدد ماده‌خشک (195 میلی‌گرم در ساقه در تیمار </strong><strong>T1313</strong><strong> را نسبت به دو میانگره دیگر (پدانکل و پنالتیمیت) داشتند. در همین تیمار (</strong><strong>T1313</strong><strong>)، رقم پارسی (با وجود بالاترین میزان ذخیره‌سازی ماده خشک ساقه) کمترین میزان انتقال مجدد و کارایی انتقال مجدد را (به ترتیب با میانگین 427 میلی‌گرم در ساقه و 45 درصد) نسبت به دو رقم دیگر داشت. رقم پیشتاز با توان بالا در انتقال مجدد ماده خشک ساقه، بیشترین میزان عملکرد دانه (6850 کیلوگرم در هکتار) را نیز به خود اختصاص داد، که می‌تواند در شرایط تنش خشکی بسیار حائز اهمیت باشد.</strong>