همخوانی گروه‌بندی رقم‌ها و رگه‌های پیشرفتة سویا با استفاده از نشانگرهای ریز ماهواره و شاخص‌های تحمل به تنش خشکی در دو منطقة رشت و گنبدکاووس

Abstract

پیچیدگی کنترل ژنتیکی تحمل به خشکی، استفاده از روش­های مولکولی در کنار روش­های زیست‌سنجی (بیومتری) را برای بهبود این صفت در گیاهان پرهیز‌ناپذیر می­سازد. این پژوهش با شمار 121 رقم و رگة (لاین) پیشرفتة سویا در دو محیط عادی (نرمال) و تحت تنش خشکی به همراه 21 نشانگر ریز ماهوارة مرتبط با تحمل به تنش خشکی در دو منطقة رشت و گنبدکاووس اجرا شد. گروه‌بندی ژنوتیپ­ها بر پایة شاخص­ تحمل به تنش (STI)، میانگین هندسی بهره­وری (GMP)، شاخص میانگین عملکرد (MP) و شاخص پایداری (YI) و همچنین عملکرد بوته در شرایط عادی و تنش با استفاده از تجزیة خوشه­ای در هر دو منطقه، آن‌ها را به سه خوشۀ حساس، نیمه‌حساس و متحمل منتسب کرد. بنا بر نتایج، ژنوتیپ­های شمارة 8، 9، 11، 25، 34، 37، 42، 44، 49، 63، 66 و 86 در هر دو منطقه به‌عنوان ژنوتیپ­های متحمل شناسایی شدند. تجزیة خوشه­ای بر پایة نشانگرهای ریز ماهواره نیز رقم‌ها و رگه­ها را به سه گروه تقسیم کرد. مقایسۀ دو نمودار درختواره‌ای (دندروگرام­) بیانگر همخوانی شایان‌توجه بین آن‌ها بود. تجزیة رگرسیونی گام‌به‌گام نیز نشان داد که نشانگرهای Satt454، Satt142، Satt648 و Satt345 ارتباط معنی­داری با شاخص­های تحمل به خشکی دارند و به‌طور متغیر بین 4 الی 15 درصد از تغییرات آن‌ها را توجیه کردند. این نتایج می­تواند تأییدی بر نقش این نشانگرها در پیوسته بودن با نواحی ژنومی مرتبط باتحمل به تنش خشکی باشد و انتظار می­رود بتوان از آن‌ها در برنامه­های بهبود عملکرد سویا در رویارویی با تنش خشکی بهره برد.