پاسخ جوانه‌زنی دو گونه سوروف به دما و دورۀ نوری با تأکید بر قابلیت تهاجم در گونۀ تازه‌وارد

Abstract

این تحقیق در راستای ارزیابی اثر دو عامل اکولوژیکی دما و دورۀ نوری بر جوانه‌زنی بذر گونۀ تازه‌وارد سوروف ‌آبی (<em>Echinochloa</em> <em>oryzoides</em>) و مقایسۀ‌ ‌آن با گونۀ شایع (سوروف (<em>E.crus-galli</em>)) شالیزارهای استان گیلان و مشتمل بر دو آزمایش جداگانه بود. در آزمایش اول، بررسی پاسخ جوانه‌زنی دو گونه به دما (10، 15، 20، 25، 30، 35، 40 و 45 درجۀ ‌سانتی‌گراد) و تعیین دماهای کاردینال؛ و در آزمایش دوم، ارزیابی اثر دورۀ روشنایی/تاریکی (0/24، 4/20، 8/16، 10/14، 12/12، 14/10، 16/8، 20/4 و 24/0 ساعت) در دو دمای ثابت 25 و 30 درجۀ ‌سانتی‌گراد بر جوانه‌زنی بذر این دو گونه مدنظر قرار گرفت. در هر دو گونه، بیشترین درصد نهایی جوانه‌زنی در دماهای 25 تا 30، بیشترین سرعت جوانه‌زنی در دمای 30 و عدم جوانه‌زنی در دمای 45 درجۀ ‌سانتی‌گراد مشاهده شد. سوروف نسبت به سوروف ‌آبی واکنش بهتری به درجۀ حرارت‌های کم نشان داد. دمای پایه، بهینه و بیشینة جوانه‌زنی به‌ترتیب در سوروف 6/9، 31 و 5/45 درجۀ‌ سانتی‌گراد و در سوروف ‌آبی 5/10، 4/31 و 6/45 درجۀ ‌سانتی‌گراد بود. بررسی واکنش دو گونه به نور نشان داد که با وجود مقداری جوانه‌زنی در تاریکی کامل، افزایش ساعات نوری سبب تقویت جوانه‌زنی می‌شود؛ اگرچه ساعت‌های کم قرارگیری در معرض نور، تحریک بیشتر جوانه‌زنی در سوروف را به‌دنبال داشت. با افزایش درجۀ حرارت از 25 به 30 درجۀ ‌سانتی‌گراد، به‌ویژه در سوروف، نیاز به نور تا حدی کاهش یافت. به‌طور کلی، گونۀ تازه‌وارد در مقایسه با گونۀ شایع، نیاز حرارتی بیشتر و حساسیت کمتری به قرارگیری در معرض نور نشان داد که در شرایط افزایش میانگین دما به‌ویژه در اوایل فصل رشد و نیز قرارگیری در اعماق بیشتر خاک، مزیت رقابتی برای این گونه محسوب می‌شود.