مطالعۀ بقایای علف‌کش‌ نیکوسولفورون+ریم‌سولوفورون (التیما) مصرف‌شده در مزرعۀ ذرت به‌کمک روش زیست‌سنجی

Abstract

یکی از مهم‌ترین تأثیرات جانبی محیطی کاربرد علف‌کش‌ها در سیستم‌های تولید محصول، آسیب احتمالی به گیاهان غیر‌هدف، مثل گیاهان کشت‌‌شده در تناوب است. اولتیما از علف‌کش‌های جدید ثبت‌شدۀ خانوادۀ سولفونیل‌اوره است که به‌تازگی برای کنترل علف­های هرز مزارع ذرت در ایران استفاده می‌شود .بقایای این علف‌کش‌‌ می‌تواند در شرایط خاص در خاک، پایداری خود را حتی بیش از یک فصل زراعی حفظ کند. به‌منظور اندازه‌گیری بقایای این علف‌کش‌‌ در خاک، آزمایش زیست‌سنجی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه منطقۀ کرج، فسا و مغان انجام گرفت. در ابتدا، در آزمایشی گلخانه­ای حساسیت هشت گونۀ گیاهی (گندم، جو، لوبیا، عدس، ماش، کلزا، چغندرقند و خیار) به علف‌کش‌‌ اولتیما در قالب یک طرح کاملاً تصادفی ارزیابی شد. عدس با حداکثر بازدارندگی طول ریشه، حساس‌ترین گیاه به این علف‌کش‌‌ تعیین شد. بنابراین، عدس در آزمایش زیست‌سنجی برای تعیین غلظت­های این علف‌کش‌ در خاک مزارع مختلف ذرت استفاده شد. مقادیر باقی‌ماندۀ علف‌کش‌ محاسبه‌شده توسط معادلات رگرسیونی، نشان داد که در دوز توصیه‌شده بقایای علف‌کش‌ تا 60 روز بعد از کاربرد پایداری دارد. زمان لازم برای کاهش 50 درصد دوز علف‌کش‌ در منطقۀ فسا کمتر از دو منطقۀ دیگر بود، به‌طوری که این مقدار در مناطق فسا، کرج و مغان به‌ترتیب 14، 21 و 33 روز بود. بنابراین، در مناطقی که ذرت به‌عنوان کشت دوم کاربرد دارد و برای مصارف علوفه‌ای استفاده می‌شود و برای مبارزه با علف­های هرز مزارع ذرت از این علف‌کش‌ استفاده می‌شود، اعمال فاصلۀ زمانی مطلوب در کاهش خسارت ناشی از بقایای این علف‌کش‌ بر گیاهان بعدی ضروری به‌نظر می‌رسد.