تأثیر فرم رویشی و سایبان بر موفقیت نهال‌کاری ارس (.Juniperus excelsa M. B)

Abstract

با وجود مقاومت ارس (<em>.Juniperus excelsa</em> M. B) به شرایط سخت محیطی، دخالت‌های انسانی منجر به تغییر شرایط طبیعی رویشگاه‌های ارس و درنتیجه کاهش زادآوری و وسعت رویشگاه‌‌های طبیعی آن شده است. از روش‌های احیای رویشگاه‌های طبیعی گونه‎های جنگلی می‌توان به نهال‌کاری اشاره کرد که پیش‌‌نیاز موفقیت در برنامه‎های احیا، شناخت عوامل مؤثر بر استقرار، ‌رشد و زنده‎مانی نهال‌ها است. در پژوهش پیش‌رو، اثر فرم رویشی درختان مادری و سایبان (فقط در سال اول) بر زنده‌مانی و متغیرهای رویشی نهال‌های ارس در ایستگاه سیراچال در یک دوره چهارساله پایش شد. چهارصدوپنجاه نهال تولیدشده از سه فرم رویشی مختلف درخت مادری (A، B و C) در قالب بلوک‌های کامل تصادفی و به‌صورت کرت‌های خرد کاشته شدند. تجزیه‌وتحلیل آماری داده‌ها نشان داد که فرم رویشی در سال‌های اول و دوم به‌ترتیب باعث افزایش معنی‌دار رشد ارتفاعی و سطح تاج‌ نهال‌ها شد. در سال اول، سایبان بر قطر یقه تأثیر مثبت داشت، اما در سال دوم، اثر سایبان سال اول بر رشد طولی نهال‌ها منفی بود. با‌توجه‌به نتایج و هزینه‌های زیاد، استفاده از سایبان در برنامه‌های نهال‌کاری ارس توصیه نمی‌‌شود. نتایج پژوهش در سال چهارم بیانگر اثرگذاری بیشتر فرم رویشی درختان مادری بر استقرار،‌ زنده‎مانی و رشد نهال‌های ارس بود. از بین سه نوع فرم رویشی که زنده‎مانی و متغیرهای رشدی آن‌ها طی چهار سال بررسی شد، نهال‌های تولیدشده از درختان گروه C شرایط بهتری داشتند. بنابراین، توصیه می‌‌شود برای احیای رویشگاه‌‌های طبیعی ارس، جمع‌آوری بذر و تولید نهال از درختانی با فرم رویشی C که دربرگیرنده درختانی با فرم رویشی A و B هستند، استفاده شود.