بررسی میزان موفقیت Picea abies در جنگلکاری‌های استان گیلان

Abstract

گونه نوئل <em>Picea abies </em>(L) Karst قلمرو نسبتاً وسیعی را در جهان به‌خود اختصاص داده و در برنامه‌های جنگل‌کاری بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفته است. ریشه‌دوانی متراکم و سطحی و حساسیت به باد و برف از ویژگی‌های این گونه می‌باشد و در رویشگاه‌های طبیعی خود با رشد قابل توجه (40 متر ارتفاع و 1 تا 1/5 متر قطر) گزارش شده است. این گونه در دهه 1340 وارد ایران شد و در دهه 1350 در برنامه جنگل‌کاری گیلان قرار گرفت. در این تحقیق به‌منظور ارزیابی و بررسی میزان موفقیت این گونه، سطحی معادل 10/8 هکتار (27 ساله) در سه منطقه اروستون، پیسه‌سون و ریک 1/2 هکتار جنگل‌کاری (17 ساله) در منطقه شن‌رود سیاهکل با فواصل کشت 2×2 متر با آماربرداری صددرصد مورد بررسی و تحقیق قرار گرفت. در این بررسی آزمایش خاک‌شناسی به‌منظور تأثیر احتمالی گونه در خاک با حفر پروفیل داخل و خارج توده انجام و داده‌های حاصل با هم مقایسه گردید. بررسی آفات و امراض، بررسی خواص مکانیکی چوب (وزن مخصوص و طول الیاف) بررسی عوامل کمی نظیر درصد زنده‌مانی، تعداد در هکتار، قطر متوسط رویش قطری سالانه، ارتفاع متوسط، رویش ارتفاعی سالانه، ارتفاع غالب، تعداد طبقات قطری در هکتار، رویش حجمی سالانه، موجودی سرپا در هکتار، سطح مقطع در هکتار، نسبت (h/d) جدول یک‌عامله (تاریف)، ضریب شکل (F) رابطه مؤلفه‌های کمی (رابطه قطر ارتفاع و قطر حجم) و همچنین وضعیت کیفی توده‌ها (زاویه شاخه‌دوانی، وضعیت هرس طبیعی و وضعیت تنه) از دیگر مؤلفه‌هایی بودند که مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهند که این گونه در یک دوره 27 ساله تأثیر چندانی روی اسیدیته خاک نداشته و از نظر آلودگی به آفات وامراض نیز حساسیت نشان نداده است. همچنین از حیث خواص مکانیکی چوب، استاندارد و طول الیاف و وزن مخصوص آن به‌ترتیب 2/89، 0/36 می‌باشد. نتایج به‌دست آمده از عوامل کمی نشان می‌دهد که این گونه در منطقه اروستون با درصد زنده‌مانی 70%، سطح مقطع در هکتار 37 متر مربع، موجودی در هکتار 301/25 متر مکعب، رویش حجمی در هکتار 11/1 متر مکعب، شرایط بهتری نسبت به سایر مناطق مورد مطالعه داشته و سه منطقه دیگر نیز در وضعیت مناسب و نسبتاً مطلوبی قرار دارند. هر چهار منطقه از نظر طبیعی بودن دارای منحنی‌های طبیعی بودند که آزمون پروبیوت انجام شده این وضعیت را تأیید نمود. وضعیت‌های کیفی در هر چهار منطقه تقریباً مشابه، ولی درصد چندشاخگی در منطقه اروستون نسبت به مناطق دیگر بیشتر بوده است. مقایسه نتایج به‌دست آمده با رویشگاه‌های داخل و خارج کشور (مبدأ اصلی این گونه) نشان می‌دهد که از نظر ارتفاع غالب و موجودی در هکتار (در سن مطالعه شده) با حاصلخیزترین رویشگاه‌های اروپایی رقابت نزدیک داشته که حکایت از پذیرفته شدن در شرایط اقلیمی منطقه در یک دوره نسبتاً میان‌مدت (27 ساله) دارد. پس می‌توان گفت که شرایط آب و هوایی منطقه تا این تاریخ برای گونه نوئل مناسب بوده است.