بررسی نیاز رویشگاهی لرگ در جنگل تحقیقاتی «واز» مازندران

Abstract

در این تحقیق جهت مطالعه نیازهای رویشگاهی لرگ، یکی از حوضه‌های جنگلی شهرستان نور به نام حوضه آبخیز «واز» (بخشی از حوضه 49 تقسیم‌بندی سازمان جنگلها و مراتع) که یکی از رویشگاههای مهم این گونه می‌باشد انتخاب گردید.<br /> پس از انتخاب محل، محدوده جنگلی بر روی نقشه مشخص گردید. به لحاظ فرم آمیختگی، درختان لرگ به‌صورت‌ آمیخته و مخلوط با سایر گونه‌ها نظیر توسکا، خرمندی، سفید پلت، انجیلی، افرا (پلت) و ممرز در جنگل ظاهر می‌شوند. با توجه به وضعیت رویشگاهی و وجود لرگ در نقاط مشخصی از جنگل، تعیین قطعات نمونه (مساحت 10 آر)، به‌صورت انتخابی و با جنگل گردشیهای مستمر در نقاط مختلف جنگل صورت پذیرفت. حتی‌المقدور تلاش بر آن بوده که قطعات نمونه در رویشگاهها و مناطقی انتخاب شوند که گونه لرگ غالب و از حداکثر تعداد برخوردار باشد. در این مطالعه مشخصه‌های کمی و کیفی درختان لرگ به‌طور جداگانه یادداشت و ثبت گردید و تجزیه و تحلیل نهایی با استفاده از آمار و اطلاعات موجود انجام گرفت.<br /> مطالعه و بررسی رویشگاههای لرگ در حوضه نشان می‌دهد که درختان لرگ بر روی خاکهای رسی مرطوب و عمیق، شیب بین 5 تا 20 درصد، جهتهای شمالی، ارتفاع 500 تا 1000 متر از سطح دریا در حاشیه و اراضی کم شیب بستر رودخانه‌ها و دره‌ها از بیشترین تراکم برخوردار بوده‌اند. ضمن آنکه حوضه «واز» حد فوقانی این گونه در جنگلهای شمال بشمار می‌رود، به طوری که لرگ در این حوضه تا ارتفاع 1330 متر از سطح دریا بالا می‌رود. موجودی سرپا در توده‌های جنگلی مورد مطالعه به طور متوسط 415 سیلو در هکتار است که 6/55 درصد آن را لرگ، 9/22 درصد آن را توسکای ییلاقی و بقیه را سایر گونه‌ها تشکیل می‌دهد. از نظر درجه آمیختگی نیز 4/56 درصد درختان را لرگ، 5/14 درصد را خرمندی،<br /> 8 درصد را توسکای ییلاقی و بقیه را سایر گونه‌ها تشکیل می‌دهند.<br /> متوسط رویش قطری و طولی سالیانه لرگ در طول دوره زندگی، متفاوت و بیشترین رشد طولی و قطری مربوط به 20 سال اول دوره می‌باشد. در ضمن رویش ارتفاعی بعد از سنین حدود 55 سالگی، بسیار کم و به حداقل ممکن می‌رسد. تعداد درختان لرگ در توده‌های مورد مطالعه 2/14 اصله در قطعه نمونه (10 آر) می‌باشد که تا طبقه قطری 35 سانتیمتری افزایش و بعد از آن روند نزولی پیدا می‌کند. بیش از 80 درصد درختان لرگ در طبقات قطری 10 تا 45 سانتیمتری قرار دارند. از نظر زادآوری، کلیه نهالها مبدأ غیر جنسی (ریشه جوش) دارند، ضمن آنکه به‌رغم وجود نهال نسبتاً فراوان، زادآوری از روند مطلوبی برخوردار نیست. لرگ در عموم رویشگاهها همراه با توسکای ییلاقی، افرا (پلت)، توسکای قشلاقی، ممرز، سفید پلت، ون و گردو در اشکوب بالا قرار می‌گیرد. توده‌های لرگ مورد بررسی در اکثر موارد حالت دو اشکوبه دارند. از نظر کیفیت تنه، هرس، تقارن تاج، درختان لرگ وضعیت چندان مطلوبی ندارند. 84 درصد درختان سالم و تنها 16 درصد آنها دچار آفت و امراض، پوسیدگی، کت زدگی و سرشکستگی تاج می‌باشند.