آزمایش سازگاری ارقام تاج‌باز صنوبر جهت معرفی مناسبترین آنها به بخش اجراء در سنندج (مرحله اول)

Abstract

این آزمایش با تعداد 10 کلن صنوبر تاج‌باز (گزینش شده از میان 28 کلن) در اراضی حاشیه رودخانه قشلاق سنندج به مدت 5 سال (1385- 1380) اجراءگردید. از هر کلن 75 اصله نهال با فاصله 44 متر در قالب طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار کشت گردید. هر کرت آزمایشی مربع شکل و شامل 25 اصله نهال به صورت 55 بود که 9 اصله میانی به عنوان پایه‌های اصلی آماربرداری و بقیه به عنوان حاشیه در نظر گرفته شد. خصوصیات فنولوژیکی کلن‌ها با بازدید منظم و همزمان برای کلن‌ها ثبت و برخی خصوصیات کیفی از جمله شادابی عمومی، آلودگی به آفات، وضعیت تنه درختان در طی رشد در هر سال ارزیابی گردید. اندازه‌گیری رشد قطری و ارتفاعی درختان هر سال در آذرماه پس از خزان کامل از 9 پایه اصلی در هرکرت انجام و میانگین آن به عنوان ارزش کرت در تکرار و تیمار مربوطه منظور و براساس آنها رویش حجمی تراکمی کلن‌ها نیز محاسبه گردید. به‌علاوه در شهریور ماه سال 1384 صفات سطح و وزن خشک برگ (با برداشت 20 برگ از هر درخت) و قطر تاج درخت در درختان اصلی هر کرت اندازه‌گیری و ثبت گردید. نتایج نشان داد که کلن‌های صنوبر از سال سوم به بعد رشد سریع را به‌صورت تصاعدی با زمان شروع نمودند. میانگین صفات قطر تنه، ارتفاع ورویش حجمی تراکمی کلن‌ها در پایان آزمایش به‌ترتیب 7/14سانتیمتر، 88/9 متر و 093/0 متر مکعب در هر پایه بود. تجزیه واریانس نشان داد که کلن‌های صنوبر در این آزمایش از لحاظ کلیه صفات مورد بررسی و در تمام سالها اختلافات معنی‌داری را در سطح احتمال01/0 p≤ نشان دادند. نتیجه مقایسه میانگین صفات مورد بررسی در ارقام با آزمون دانکن (01/0 p≤) نشان داد که در پایان سال پنجم (1384) سه رقم<em>P.d.63/</em>2<em>، </em><em>P.e.561/41</em> و <em>P.d.63/1</em> به‌ترتیب با میانگین قطر برابر سینه 5/18، 9/16 و 6/16 سانتیمتر، ارتفاع 11/12، 77/10 و 95/10 متر و رویش حجمی تراکمی 1612/0 ، 1241/0 و1220/0 مترمکعب و میانگین رویش حجمی متوسط سالانه 0429/0، 03101/0و 03050/0 مترمکعب در سال در هر درخت و میانگین رویش حجمی سالانه در هر هکتار برابر 18/25 ، 38/19 و 06/19 مترمکعب در سال در هکتار با قطر تاج حدود 9/3- 68/3 متر، با وضعیت شادابی عمومی خوب تا عالی، میزان آلودگی به آفات بسیار کم و تنه به طور عمده صاف و بدون شاخه به عنوان کلن‌های سازگارتر، برتر از لحاظ تولید چوب و مناسبتر برای کشت در شرایط مشابه سنندج در استان کردستان تا این مرحله معرفی می‌گردد. میانگین عملکرد چوب 3 کلن برتر معرفی شده 5/1تا 2 برابر میانگین کل عملکرد چوب ارقام مورد آزمایش و 5 تا 7 برابرعملکرد چوب گونه کبوده به عنوان شاهد در این آزمایش بود.