نقش خشکه‌دارها در تجدید حیات طبیعی توده های جنگلی (مطالعه موردی: بخش چلیر جنگل خیرودکنار نوشهر)

Abstract

این مطالعه برای بررسی اهمیت اکولوژیکی خشکه‌دارها و تأثیر آنها بر زادآوری طبیعی جنگل در بخش چلیر جنگل خیرودکنار نوشهر که جنگلی کمتردست خورده است، صورت گرفت. در این مطالعه پس از انتخاب یک قطعه 50 هکتاری، نهالهای اطراف خشکه‌دارها شمارش و ثبت شدند. بررسی‌ها نشان داد که در درجات مختلف پوسیدگی خشکه‌دارها حالات متفاوتی از استقرار زادآوری در اطراف آنها وجود دارد. بیشترین تعداد نهال در اطراف خشکه‌دار با درجه پوسیدگی 3 دیده شد و بعد از آن به‌ترتیب در درجات پوسیدگی 4، 2 و 1 از تعداد نهالها کاسته می‌شود. باز شدن روشنه (حفره) در تاج پوشش در نتیجه خشک شدن درختان، آثار قابل توجهی را در استقرار زادآوری دارد. در این مطالعه مشاهده شد که با افزایش درجه پوسیدگی از سطح روشنه کاسته می‌شود. برای بررسی اثر روشنه‌ها، از نظر سطح به 5 دسته روشنه بسته، روشنه با سطح خیلی کم (صفر تا 5/12 مترمربع)، روشنه با سطح کم (5/12 تا 50 مترمربع)، روشنه با سطح متوسط (50 تا 113 مترمربع) و بیشتر از 113 مترمربع روشنه با سطح زیاد یا تاج پوشش باز تقسیم شدند. فراوانی نهالها در روشنه‌های بسته در تاج پوشش بالای خشکه‌دارها حداکثر بود که بعد از آن به‌ترتیب در زیر روشنه با سطح متوسط، خیلی کم، کم و زیاد (تاج پوشش باز) از تعداد نهالها کاسته شد. با آزمون ANOVA در سطح 5 درصد مشخص شد که میان میانگین تعداد نهالهای موجود در کنار خشکه‌دارهای با درجات مختلف پوسیدگی از نظر استقرار نهالها تفاوت آماری معنی داری وجود ندارد ولی میان اندازه‌های مختلف روشنه (بالای خشکه دارها) در رابطه با تعداد نهالهای مستقر شده در زیر آنها تفاوت معنی‌داری وجود دارد. بنابراین اثر خشکه‌دارها با باز کردن روشنه در تاج پوشش در استقرار زادآوری، بیشتر از درجه پوسیدگی آن است.