اثر تنک کردن ملایم و شدید در توده‌های دست‌کاشت کاج تدا درگیلان

Abstract

تنک کردن از مهمترین عملیات پرورشی جنگل است که هدف آن افزایش رشد و بهبود کیفیت درختان می‌باشد. با این هدف، در سال 1368 جنگل 18 ساله کاج تدا به مساحت 5/1 هکتار با فاصله کاشت 2×3 متر در ناحیه پیلمبرای گیلان (حوزه شرکت جنگل شفارود، ‌چوکـا) انتخاب و به مدت پانزده سال (1368 تا 1383) تنک ملایم (سه سال یکبار و برداشت 15 درصد از سطح مقطع برابر‌سینه) و شدید (پنج سال یکبار و برداشت30 درصد از سطح مقطع برابرسینه) و تیمارشاهد (بدون برداشت) در آن اجرا شد. چارچوب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار و در هر تکرار دو تیمار تنک ملایم و شدید و یک تیمار شاهد (در کل 12 قطعه نمونه یک هزارمترمربعی) بود. طی پانزده سال و طبق اصول و مبانی کاربردی علم جنگل‌شناسی از 1464 اصله درخت، تعداد 725 اصله قطع، حجم یابی و از عرصه جنگل خارج گردید. یافته‌های این تحقیق نشان داد که با فاصله کاشت یاد شده، 10-8 سالگی مناسب‌ترین سن برای اجرای اولیـــن تنک‌کردن می‌باشد. آزمونهای آماری نشان داد که هر دو شدت تنک اثر یکسان داشتند و میانگین قطر، ارتفاع و سطح مقطع برابر‌سینه درختان و در نتیجه رویش جنگل را افزایش داده‌اند و تفاوت میانگین‌ها در هر دو تیمار با تیمار شاهد در سطح 5 درصد معنی‌دار است. در این مدت بر قطر درختان در تیمار تنک ملایم 68 درصد و تیمار تنک شدید72 درصد و اندازه ارتفاع به ترتیب 5/53 و 9/56 درصد افزوده شد و به‌علاوه کیفیت بیشتر درختان از درجـه 3 و 2 به درجه یک بهبود یافت. در این تحقیق دو معادله‌ حجم برای درختان جوان و میانسال ارائه شد که برای برآورد حجم درختان کاج تدا در ناحیه مورد بررسی کاربرد دارد. میانگین رویـش حجمی کاج تدا در گیلان با انجام عملیات پرورشی تنک کردن 7/18 مترمکعب در سال برآورد می‌شود که با مقایسه آن با رویشگاه اصلی در ایــــالات متحده آمریکا در درجه مرغوبیت خوب تا عالی قرار می‌گیرد. در کل و با توجه به سازگاری، زادآوری طبیعی فراوان و مقاومت در برابر آفات و بیماریها، این کاج به عنوان موفق‌ترین گونه سوزنی برگ برای جنگل‌کاری در ناحیه جلگه‌ای گیــلان به ویژه زمینهای با خاک سنگین معرفی می‌گردد تا بخشی از نیاز چوبی کشور تأمین شود.