بررسی فواصل کاشت سه گونه درخت و درختچه نیامدار به‌صـورت دیم، خالص و آمیخته در تپه‌های ماسه‌ای خوزستان

Abstract

به‌منظور بررسی مناسبترین فاصله کاشت سه‌گونه از نیامداران درختی و درختچه‌ای در حالتهای خالص و آمیخته، این پژوهش در بهمن ماه سال 1379 بر روی تپه‌هـــای ماسه‌ای و ماسه‌زار بستان به‌مدت پنج سال در شرایط بدون آبیاری به‌‌اجرا درآمد. انتخاب گونه‌ها با توجه به «چند منظوره بودن» آنها از نظر تغذیه دام، تقویت و حفاظت خاک در عرصه‌های ماسه‌زار و در عین حال سازگار با شرایط دیم در این عرصه‌ها انجام گرفت. در این راستا تعداد سه گونه درختی و درختچه‌ای<br /><em> </em><em>Prosopis juliflora</em><em>،</em><em>Acacia farnesiana</em> و <em>A. victoriae</em> انتخاب و در قالب طرح آماری بلوکهای تصادفی یکبار خرد شده، در سه تکرار به‌اجرا درآمد. فواصل کاشت گونه‌ها در سه سطح «3×3، 4×4 و 5×5 متر» به‌عنوان تیمار اصلی و کاشت گونه‌ها به‌صورت «خالص» و «آمیخته 50%» در شش سطح به‌عنوان تیمار فرعی در نظر گرفته شد. بلوکها عمود بر جهت باد غالب منطقه قرار گرفتند. در نخستین مرحله با توجه به چند منظوره بودن اهداف طرح، مؤلفه‌های درصد بقاء، قطر تاج پوشش گونه‌ها و ارتفاع نهالها و اثرات متقابل آنها بر یکدیگر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسیها در پایان سال پنجم (1384) پس از محاسبه تجزیه واریانس و مقایسه میانگین‌ها به روش دانکن نشان داد که گونه <em>P. juliflora</em> از لحاظ بقاء (73 درصد) نسبت به دو گونه برتری داشته است و بعد از آن گونه <em>A.victoriae</em> با 62 و سپس گونه <em>A. farnesiana</em> با 23 درصد قرار گرفت. حداکثر رشد متوسط ارتفاعی نیز به گونه درختی <em>P. juliflora</em> در کشت خالص با 9/4 متر و بعد از آن به <br />گونه‌های <em>A.victoriae</em> و <em>A</em><em>. </em><em>farnesiana</em> به ترتیب با 69/3 و 84/1 متر اختصاص داشته است. همچنین حداکثر قطر تاج نیز به گونه <em>P. juliflora</em> در کشت آمیخته با گونه <em>A. farnesiana</em> با 28/5 متر و حداقل آن مربوط به گونه <em>A. farnesiana</em> در همة تیمارها با 9/1 متر به‌دست آمد.