بررسی رشد و تولید 10 کلن صنوبر از دورگ طبیعی در کرج

Abstract

مرحله اول اجرای این تحقیق تهیه نهال از بذرهایی بود که به‌طور طبیعی از پایه مادری کلن <em>P.deltoides 69/55</em> بدست آمده بودند که یک رقم پُرمحصول و سازگار برای استانهای گیلان و مازندران می‌باشد. از میان تعداد زیادی نهال دورگ، 254 اصله نهال انتخاب و در خزانه تحقیقاتی پس از سه سال بررسی و آزمایش، 10 کلن دورگ برتر این مجموعه برای آزمایش‌های بعدی تعیین و به آنها شماره‌های 1/63 تا 10/63 داده شد. معیار انتخاب این کلن‌ها رشد ارتفاعی، قطری و مقاوم بودن به آفات بود. در مرحله دوم، بررسی‌های نهایی و انتخاب ارقام پُرمحصول در مقایسه با رقم معرفی شده پایه مادری (<em>P.deltoids 69/55</em>) در ایستگاه‌های تحقیقات البرز کرج، گیلان، کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری و کردستان به اجرا درآمد. از سال 1377 از کلن‌های <em>P.d. 63/1</em> تا <em>P.d. 63/10</em> به تعداد کافی قلمه تهیه و در خزانه تحقیقاتی کرج کشت شد. در پایان سال 1378 از بین تعداد زیادی نهال از هر کلن تعداد 75 اصله نهال که از نظر ارتفاع تقریباً یکنواخت بودند انتخاب و در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و با فاصله 4×4 متر همراه با کلن شاهد <em>P.deltoids</em><em> 69/55</em> کاشته شدند.اندازه‌گیری‌های رشد ارتفاعی تا دقت سانتی‌متر و قطری تا دقت میلی‌متر همه ساله پس از پایان دوره رویش سالیانه انجام شده و نیز جنسیت (نر و ماده بودن) کلن‌ها مشخص و مدت زمان دوره رویش سالیانه هم با شرایط آب و هوایی منطقه تعیین گردید. تحلیل داده‌ها براساس تجزیه واریانس دوطرفه و با استفاده از نرم‌افزار SAS انجام شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد که از بین 10 کلن دورگ، چهار کلن پایه نر بوده و 5 کلن پایه ماده، در حالی‌که یک کلن تا پایان دوره تحقیق گل نداد. نتایج تجزیه واریانس رویش متوسط حجمی، اختلاف معنی‌داری را در سطح 5% میان کلن‌های دورگ نشان داد. همچنین نتایج آزمون مقایسه میانگین‌ها نشان داد که از میان 10 کلن دورگ، کلن شماره <em>P. </em><em>deltoids 63/1</em> با 9/23 مترمکعب در هکتار و در سال بیشترین و کلن <em>P.deltoids 63/6</em> با 17/9 مترمکعب در هکتار و در سال کمترین تولید حجمی را داشته‌اند