ویژگی‌های کمی و ساختار گونه‌‌های درختی در دو وضعیت متفاوت حفاظتی در جنگل‌های ارسباران

Abstract

DOR: 98.1000/1735-0883.1397.26.355.73.3.1608.1606

تجزیه و تحلیل ساختار گونه‌‌های درختی، اطلاعات کاملی از ترکیب، اندازه و توزیع مکانی آن‌ها ارائه داده و به درک بسیاری از مسایل بوم‌شناختی و جنگل‌‌شناسی به‌منظور مدیریت بهینه بوم‌سازگان‌‌های جنگلی کمک می‌کند. هدف اصلی این پژوهش، بررسی رویشگاه‌‌های با سابقه حفاظتی متفاوت (کلاله و وایقان با سابقه حفاظت طولانی‌مدت و کورن با سابقه حفاظت کوتاه‌مدت) از نظر ترکیب و ساختار درختان موجود در‌‌ این توده‌‌ها بود. ابتدا 9 هکتار (با قطعه‌‌نمونه‌‌های یک هکتاری) در سه رویشگاه به‌‌روش صددرصد آماربرداری شد. سپس، مشخصه‌‌های گونه، فاصله و آزیموت هر پایه، قطر برابر سینه و ارتفاع درختان اندازه‌‌گیری شدند. تعیین الگوی پراکنش درختان با استفاده از تابع <em>K</em> ریپلی انجام شد. بر اساس نتایج، 14 گونه در سه منطقه مورد مطالعه مشاهده شدند. چهار گونه‌‌ ممرز (68 درصد)، کرب (هشت درصد)، سرخدار (هفت درصد) و اوری (5/2 درصد)، حدود 88 درصد از تراکم درختان موجود در کل منطقه را تشکیل می‌‌دادند. مناطق کلاله و کورن به‌ترتیب بیشترین (15/29 متر مربع) و کمترین (0/26 متر مربع) رویه زمینی را به‌خود اختصاص دادند. رویشگاه‌‌های کلاله و وایقان، دامنه وسیعی از طبقه‌های قطری را در مقایسه با رویشگاه کورن داشتند. بررسی الگوی پراکنش با استفاده از تابع <em>L</em> نشان داد که به ­تقریب تمامی گونه‌‌ها در توده‌‌های مطالعه‌شده، پراکنش کپه‌‌ای داشته و فقط ممرز در رویشگاه کورن پراکنش تصادفی داشت، بنابراین پیشنهاد می‌شود که هر نوع دخالت با هدف اصلاح، احیا و غنی‌‌سازی توده‌های مورد مطالعه با رعایت درصد آمیختگی و حفظ الگوی پراکنش کپه‌‌ای گونه‌‌ها انجام شده و از جنگل‌کاری با گونه خالص خودداری شود تا هم تنوع زیستی و هم پایداری توده‌‌ها تضمین شود.