تحلیل الگوی مکانی درختان کیکم (Acer monspessulanum) روی دامنه‌های شیب‌دار زاگرس (مطالعه موردی: شهرستان فیروزآباد، استان فارس)

Abstract

توپوگرافی به‌عنوان یکی از عامل‌های مؤثر در شکل­‌گیری الگوی پراکنش مکانی درختانی که روی دامنه­‌های شیب­‌دار پراکنش دارند، شناخته شده است. توپوگرافی با تغییر در مقدار دسترسی به نور، رطوبت خاک و ایجاد خرداقلیم، نحوه پراکنش درختان در یک محدوده را تحت تأثیر قرار می­‌دهد. پژوهش پیش‌رو با هدف تحلیل الگوی پراکنش مکانی درختان کیکم (<em>Acer monspessulanum </em>L.) مستقر روی دامنه­‌های شیب­دار در ناحیه رویشی زاگرس انجام شد. برای این منظور، قطعه‌­نمونه‌­ای با ابعاد 200 × 200 متر با حداقل و حداکثر ارتفاع 1470 و 1540 متر از سطح دریا در بخشی از رویشگاه کیکم نزدیک شهر فیروزآباد در استان فارس انتخاب شد. موقعیت مکانی 288 درخت کیکم با قطر برابر سینه بیشتر از پنج سانتی‌متر با استفاده از دوربین نقشه­‌برداری لایکا TS06 ثبت شد. سپس، الگوی پراکنش مکانی درختان با استفاده آماره‌­های اختصاری با ساختار متفاوت (تابع همبستگی جفتی، تابع توزیع نزدیک‌­ترین همسایه، تابع توزیع تماس کروی) بررسی شد. تحلیل الگوی پراکنش مکانی درختان بدون درنظر گرفتن شیب، منجر به ارائه نتایج اریب شد، در حالی‌که الگوی پراکنش مکانی درختان کیکم در قطعه‌­نمونه مورد مطالعه با شیب 35 درصد تا فاصله 29 متر به‌طور معنی‌­داری کپه‌­ای و بیشترین فاصله تا نزدیک‌ترین همسایه 16/3 متر بود. همچنین، بیشینه فضای خالی بین درختان کیکم در مقیاس مکانی، 40/8 متر بود. به‌طور کلی، نتیجه­‌گیری شد که تحلیل الگوی پراکنش مکانی درختان کیکم روی دامنه­‌های شیب­‌دار باید با استفاده از آماره­‌های اختصاری انجام شود که فاصله بین درختان روی شیب را به‌جای فاصله آن‌ها روی یک سطح مسطح درنظر می‌گیرند.