ارزیابی سطح تنوع درختی جنگل‌های هیرکانی با استفاده از شاخص تنوع ساختاری ترکیبی (مطالعه موردی: تیپ راش- ممرز، ناو اسالم گیلان)

Abstract

ساختار توده و تنوع گونه­‌ای دو ویژگی مفید برای اندازه­‌گیری ترکیبی تنوع زیستی جنگل هستند و اطلاعات مهمی برای تصمیم‌گیری، مدیریت و انتخاب شیوه‌­های مناسب جنگل­‌شناسی فراهم می­‌کنند. برای اجرای پژوهش پیش‌رو، ابتدا در واحدهای اکولوژیک همگن موجود در تیپ­ راش- ممرز ناو اسالم گیلان، پنج قطعه‌نمونه یک هکتاری به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. برای تعیین شاخص تنوع ساختاری ترکیبی (SI) تیپ، شاخص‌­های زاویه یکنواخت، آمیختگی و تمایز قطر برابر سینه محاسبه شدند. همچنین، به‌منظور تعیین تراکم درختان در این تیپ از شاخص فاصله تا نزدیک­ترین همسایه­‌ها استفاده شد. با توجه به نتایج، میانگین شاخص فاصله تا نزدیک­ترین همسایه­‌ها برای تیپ مورد بررسی 5/58 متر به‌دست آمد. همچنین، میانگین شاخص زاویه یکنواخت 0/52 محاسبه شد که بیانگر توزیع کپه­‌ای درختان بود. شاخص آمیختگی با میانگین 0/45 نشان­‌دهنده سطح متوسط آمیختگی تیپ بود. شاخص تمایز قطر برابر سینه نیز 0/47 محاسبه شد که بیانگر اختلاف متوسط بین درختان از نظر قطر برابر سینه بود. شاخص تنوع ساختاری ترکیبی که بیانگر سه جنبه مختلف ساختار (تنوع موقعیت مکانی، تنوع گونه­‌ای و تنوع ابعاد قطر برابر سینه) است، با ارزش 0/475 نشان داد که تیپ مورد مطالعه دارای سطح تنوع درختی زیادی است. نتایج این مطالعه اطلاعات کلیدی برای مدیریت و حفظ سطح تنوع درختی در تیپ راش- ممرز را با استفاده از شاخص تنوع ساختاری ترکیبی فراهم می­‌کند. همچنین، با پایش و مدیریت سطح تنوع درختی توده­‌های جنگلی می­توان از اثرات منفی فاکتورهای طبیعی و انسانی کاست.