بررسی برخی از ویژگیهای آت اکولوژی گونه گازرخ در جنوب ایران

Abstract

پراکنش گازرخ در ایران محدود به هرمزگان و بلوچستان، حدفاصل بشاگرد تا مرز پاکستان بین دو حد ارتفاعی100 تا 1500 متر از سطح دریا در نواحی کوهستانی و تپه‌ماهورها می‌باشد. رویشگاه‌های گزروغن در ناحیه اقلیمی صحارا- سندی واقع شده که دارای تابستان‌های گرم، زمستان‌های معتدل بدون یخبندان، میانگین بارندگی سالیانه 180-200 میلیمتر با بارش‌های تابستانه، میانگین دمای سالیانه 27 درجه سانتی‌گراد و متوسط تبخیر سالیانه 3448 میلیمتر می‌باشد. گازرخ بیشتر در زون مکران بر روی تشکیلات زمین‌شناسی ترشیاری و سازندهای آنگهران، گوردک و رکشا دیده می‌شود که سنگ‌شناختی غالب آنها را ماسه‌سنگ شکافدار، شیل و شیست تشکیل داده و در مناطق مختلف کنگلومرا، سنگهای دگرگونی، سنگ آهک، سنگهای آذرین و بندرت مارن نیز در آنها دیده می‌شود. خاک در این تشکیلات دارای عمق کم تا متوسط و بافت آن متوسط تا به‌نسبت سنگین بوده و دارای اسیدیته 98/7 و هدایت‌الکتریکی 78/1 دسی‌زیمنس‌ بر متر بوده و محدودیتی از نظر شوری ندارد. گازرخ یک گونه همیشه‌سبز بوده که با آغاز بارشهای پاییزی و کاهش شدت گرما، رشد رویشی خود را با رشد سرشاخه‌ها و برگ‌های جدید آغاز نموده و تا شروع گرما در بهار رشد آن ادامه پیدا می‌کند. گلدهی آن از اواخر بهمن شروع شده و تا فروردین ادامه می‌یابد. نیام‌های سبزرنگ از اواخر فروردین بر روی شاخه‌های انتهایی ظاهر شده و در نیمه دوم خرداد میوه‌ها شروع به رسیدن نموده و در اواخر خرداد بذرها ریزش می‌نمایند. وقوع بارندگی در طول دوره گلدهی، تلقیح گلها را با مشکل مواجه نموده و سبب اختلال در بروز دیگر مراحل فنولوژی در گیاه می‌شود. وابستگی گازرخ به نوع سازند زمین‌شناسی سبب شده تا رویشگاه‌ها حالت منقطع داشته باشند. پراکنش پایه‌ها در طبیعت دارای الگوی تصادفی بوده و تراکم آنها کم می‌باشد. میانگین تراکم درهکتار 29 پایه، متوسط ارتفاع 16/3 متر، میانگین قطر تنه 6/29 سانتی‌متر و درصد تاج‌پوشش توده برابر 5/3 درصد می‌باشد. البته زادآوری طبیعی خیلی بندرت مشاهده می‌شود. اغلب پایه‌ها مسن تا میانسال بوده و بعلت کهولت سن و همچنین تنش‌های محیطی مانند سرماهای ادواری و قطع درختان، خیلی از پایه‌ها فرم درختچه‌ای و شاخه‌زاد بخود گرفته‌اند.