تغییرات رویشی صنوبر (Populus nigra) در حاشیه رودخانه‌های استان کرمانشاه

Abstract

برای ارزیابی مقدار تولید چوب صنوبر در صنوبرکاری­های سنتی، محاسبه رویش سالانه این درختان ضروری است. در این پژوهش هشت توده صنوبرکاری از گونه <em>Populus nigra</em>در مناطق مختلف حاشیه رودخانه‌های استان کرمانشاه انتخاب شدند. صدودو قطعه‌نمونه با مساحت متغیر به­صورت منظم- تصادفی تعیین شد و اندازه‌گیری­ صفات رویشی قطر و ارتفاع در آنها انجام شد. داده ­های به­ دست‌آمده با روش آماری تجزیه‌واریانس یک­طرفه مورد بررسی و مقایسه میانگین­ ها قرار گرفتند. ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک توده­ ها نیز اندازه‌گیری شد. بررسی همبستگی متغیرهای خاک نیز با استفاده از تجزیه به­ مؤلفه­ های اصلی انجام شد. نتایج نشان داد که ازنظر رویش حجمی، توده شماره شش با 38 مترمکعب در سال و در هکتار بهترین عملکرد و توده شماره چهار با 10/3 مترمکعب در سال و در هکتار کمترین رویش را داشتند. تفاوت در مقادیر رویش قطری و ارتفاعی توده ­ها نیز مشاهده شد. با بررسی ویژگی‌های خاک توده‌ها مشخص شد که گرچه ارتباط معنی­ داری بین رویش و ویژگی‌های خاک وجود ندارد، اما براساس نتایج به­ دست­ آمده از تجزیه به مؤلفه­ های اصلی، تفاوت معنی­ داری بین آنها مشاهده می­شود. برای مثال از یک­سو با کاهش مقادیر EC و و از سوی دیگر با افزایش مقادیر رس، ازت و کربن آلی شرایط رویش بهتر شده است. همچنین به­ دلیل فقدان تنوع ژنتیکی بین درختان مورد مطالعه، تأثیر عمیق­تر روش­های کاشت و داشت (عملیات مدیریتی) در تولید چوب صنوبر نسبت به مؤلفه­ های ژنتیکی و ادافیکی مشخص شد.