مدلسازی تأثیر عوامل توپوگرافی در پراکنش قارچ‌های طاقچه‌ای در سری یک جنگل شصت کلاته گرگان

Abstract

یکی از عوامل مهم پوسیدگی چوب درختان جنگلی، گروهی از قارچ­های ماکروسکوپی به نام قارچ‌های طاقچه­ای هستند که در جنگل زیست می­کنند. هدف از این پژوهش، بررسی ارتباط حضور قارچ­های طاقچه­ای با عوامل توپوگرافی و تهیه مدل حضور این قارچ­ها در سری یک جنگل آموزشی و پژوهشی شصت کلاته گرگان می­باشد. آماربرداری از درختان آلوده به قارچ‌های طاقچه­ای در دو نوار به عرض 50 متر در طول و در دو طرف دامنه کلی سری انجام شد و موقعیت درختان مشاهده شده با GPS ثبت گردید. نقشه عوامل اولیه و ثانویه توپوگرافی مرتبط با حضور قارچ­ها شامل ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت دامنه، میزان دریافت انرژی تابش خورشید، میزان سایه، میزان رطوبت توپوگرافی و شکل زمین با استفاده از تحلیل توپوگرافی زمین بر روی مدل رقومی ارتفاعی منطقه تهیه گردید. به‌منظور بررسی فراوانی قارچ­های طاقچه­ای از آزمون مربع کای و مدلسازی توزیع مکانی حضور قارچ­های طاقچه­ای با استفاده از رگرسیون لجستیک انجام گردید. نقشه پیش‌بینی حضور قارچ­های طاقچه‌ای تهیه و به پهنه­های مختلف تقسیم­بندی گردید. نتایج نشان داد که ارتفاعات بالا­تر از 700 متر با 5/63 درصد، شیب­های 30-0 درصد با 5/73 درصد و دامنه غربی با 4/36 درصد بیشترین حضور قارچ­ها را دارند. با توجه به ضرایب متغیر­ها در مدل رگرسیون لجستیک، مشخص شد که متغیّر­های ارتفاع از سطح دریا، جهت دامنه، انرژی تابشی خورشید، رطوبت توپوگرافی و شکل زمین اثر مثبت بر حضور قارچ­های طاقچه­ای دارند و متغیّر­های شیب و سایه اثر منفی دارند. بطور­کلی ارتفاع از سطح دریا و رطوبت مؤثر­ترین عوامل در تعیین حضور قارچ­های طاقچه­ای هستند.