شناسایی و بررسی عامل بیماری پوسیدگی توت سفید در فضای سبز شهر تهران

Abstract

در طی سالهای 1379 و 1380 مشاهده گردید که تعدادی از درختان توت سفید در جنگلکاریهای اطراف تهران در حال خشک شدن بودند. برای شناسایی عامل بیماری نمونه هایی از درختان آلوده جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید. از حاشیة آلودگی قطعات کوچکی جدا کرده و طبق روشهای رایج در دمای 30 درجة سانتیگراد کشت داده شدند. برای تولید پیکنید قارچ روی محیط کشت، پرگنه های قارچ برای مدت 2 ماه در دمای 30 درجة سانتیگراد تحت شرائط نور NUV نگهداری شدند. اثبات بیماریزایی قارچ عامل بیماری روی نهالهای سه سالة سالم توت در مزرعه و در شهریور ماه طبق روشهای رایج انجام گردید. قارچ بدست آمده در این بررسی چند شکلی بوده و آرتروسپور و پیکنید تولید کرد که با توجه به مشخصات آنها و سایر ویژگیها با آنچه که Suttan & Dyko (1989) شرح داده‌اند، مطابقت داشته و گونة<em>Nattrassia mangiferae</em> Suttan & Dyko و مرحلة آرتروسپور آن<em>Scytalidium dimidiatum</em>(Penz.) Sutton & Dyko شناسایی شد. همچنین بیماریزایی آن با تلقیح روی ساقة نهالهای توت در مزرعه پس از سه هفته با ایجاد پوسیدگی به اثبات رسید. علائم بیماری اغلب روی تنة اصلی درخت توت به صورت پوسیدگی خشک و بدون ترشح شیرابه ظاهر شده و این علائم ممکن است روی شاخه ها نیز دیده شود. در مرکز آلودگی، پوست درخت به تدریج خشک شده و در زیر آن اسپورهای قارچ تشکیل می شود. پوست ناحیة آلوده به صورت طولی شکاف خورده و اسپورها در معرض باد قرار می گیرند. درختان آلوده از سرشاخه ها شروع به خشک شدن کرده و به تدریج به سمت پائین گسترش پیدا می کنند (شکل شمارة 1). این قارچ روی بادام، گردو، پسته، انجیر، سیب، انار، اکالیپتوس و مرکبات قابلیت بیماریزایی دارد. اخیراً گزارشهایی در مورد بیماریزایی عامل بیماری روی سوزنی برگان در تهران و شمال کشور ارائه گردیده است (رهنما، 1378 و میرابوالفتحی، 1380). علیزاده و همکاران (1379) درخت توت را هم به عنوان یکی از میزبانهای این قارچ در استان خوزستان معرفی کرده، ولی به گونه یا واریتة توت و یا نحوة آلودگی و علائم بیماری اشاره ای نکرده اند. در این مقاله بیماری پوسیدگی تنة توت سفید ناشی از <em>N. mangiferae</em> برای اولین بار از تهران گزارش می شود و برای اطلاع از فعالیت آن روی درختان توت در سایر مناطق کشور به بررسی بیشتری نیاز می باشد. این قارچ علاوه بر دمای بالاتر از 25 درجة سانتیگراد، به رطوبت محیطی نسبتاً بالایی (بیش از 70 %) نیاز دارد. ینابراین، فعالیت این قارچ در شرایط آب و هوایی تهران، نشان دهندة قدرت سازگاری و تخریبی آن بوده و حضور آن در فضای سبز تهران هشدار دهنده است.