عوامل مؤثر بر اهدای خون در زنجیره تأمین خون تحت شرایط بحران

Abstract

اهداف: یکی از مهم‌ترین مسائل در زنجیره تأمین خون، پاسخگویی به تقاضای خون مورد نیاز بیمارستان‌ها است که در شرایط بحران حساس‌تر می‌شود. با توجه به اینکه دسترسی به عرضه خون اغلب در شرایط بحرانی به دلیل افزایش ناگهانی در تقاضا، محدود می‌شود؛ زنجیره تأمین خون در طول و پس از بحران دچار مشکلات شدید می‌گردد. مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر اهدای خون توسط اهداکنندگان در زنجیره تأمین خون تحت شرایط بحرانی انجام شد. مواد و روش‌ها: این پژوهش توصیفی- پیمایشی در کلیه اهداکنندگان مستمر و باسابقه خون که در چهارماه اول سال ۱۳۹۷ در استان مازندران اقدام به اهدای خون کردند، انجام شد. با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای، ۳۸۴ به عنوان نمونه انتخاب شدند. گردآوری داده‌ها با استفاده از پرسش‌‌نامه پایا و روای محقق‌ساخته انجام شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از روش مدل‌یابی معادلات ساختاری در قالب نرم‌افزار SPSS ۲۰ و LISREL ۸.۵۰ انجام شد. یافته‌ها: در این پژوهش از ۳۸۴ نفر نمونه، ۹۲.۹۷% (۳۵۷ نفر) را مردان تشکیل داده بودند و گروه سنی ۳۱ الی ۴۰ سال با فراوانی ۳۶.۲۰% (۱۳۹ نفر) بیشترین رنج سنی شرکت‌کننده بود. ارزیابی مدل تحقیق نشان داد که تمامی شاخص‌های برازندگی در محدوده قابل قبولی قرار داشتند. مقدار بارعاملی برای اثر متغیر تبلیغات و اطلاع‌رسانی، انگیزش، آگاهی و هنجارهای ذهنی اهداکنندگان بر اهدای خون در شرایط بحران به ترتیب برابر ۹۸/۰ (۳۱/۱۰=t)، ۸۰/۰ (۴۵/۹=t)، ۶۶/۰ (۶۰/۸=t) و ۵۷/۰ (۷۵/۴=t) برآورد شد. بنابراین تبلیغات و اطلاع‌رسانی بیشترین تأثیر را بر اهدای خون توسط اهداکنندگان در شرایط بحرانی داشت. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که تبلیغات، انگیزش، هنجارهای ذهنی و آگاهی اهداکنندگان بر اهدای خون در زنجیره تأمین خون در شرایط بحران تأثیر مثبت و مستقیمی دارند و تبلیغات و اطلاع‌رسانی دارای بیشترین تأثیر است.