اثرات دورکنندگی عصاره‎های گیاهان خرزهره (Nerium oleander L.) اسطوخودوس (Lavandula officinalis L.) و آنغوزه (Ferula assafoetida L.) روی شپشه آرد Tribolium castaneum (Herbst)

Abstract

شپشه آرد یکی از آفات مهم محصولات انباری، به خصوص آرد است که باعث خسارت اقتصادی بر کمیت و کیفیت آرد می‌شود. از آنجا که استفاده از دورکننده‌ها می‌تواند یکی از روشهای نوین در کنترل آفات انباری به‌حساب آید، در این پژوهش قدرت دورکنندگی عصاره‎های برگ، گل قرمز و گل سفید خرزهره (<em>Nerium</em> <em>oleander </em>L.)، برگ اسطوخودوس (<em>Lavandula officinalis </em>L<em>.</em>) و صمغ آنغوزه (<em>Ferula assafoetida </em>L<em>.</em>) در شرایط اتاق رشد، در دمای 1±28 درجه سانتی‎گراد و رطوبت نسبی 80-70 درصد و در تاریکی روی حشرات کامل شپشه آرد مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تعیین درصد دورکنندگی، از کاغذ‎های صافی آغشته به غلظت‎‎‎های مختلف عصاره‎های گیاهی استفاده شد. هر کاغذ صافی به دو نیمه مساوی تقسیم شد. هر نیمه به‌طور جداگانه با غلظت‎های 99/1، 98/3، 94/11، 90/19 و 78/27 میکرولیتر بر سانتی‌متر مربع آغشته شد. نیمه دیگر به عنوان شاهد فقط با حلال استون آغشته گردید. سپس، دو نیمه کاغذ توسط چسب نواری به هم متصل شده و در پتری‌دیش (قطر 8 سانتی‌متر) قرار گرفتند. در هر پتری‌دیش 20 حشره کامل شپشه آرد را در وسط کاغذ صافی قرار داده و تعداد حشرات کامل موجود روی هر نیمه، هر یک ساعت تا پنج ساعت مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که عصاره صمغ آنغوزه نسبت به عصاره‎های برگ، گل قرمز و گل سفید خرزهره و برگ اسطوخودوس به طور معنی‌داری دارای قدرت دورکنندگی بسیار بالایی بود. به‌طوری که درصد دورکنندگی این عصاره روی شپشه آرد در غلظت 78/27 میکرولیتر بر سانتی‌متر مربع پس از دو ساعت 75/98 درصد بود. کمترین درصد دورکنندگی (5/5 درصد) در غلظت 99/1 میکرولیتر بر سانتی‌متر مربع در عصاره برگ اسطوخودوس دیده شد. در تمام موارد با افزایش غلظت، قدرت دورکنندگی افزایش یافت و با گذشت زمان در طی پنج ساعت از قدرت آن کاسته نشد.