تأثیر زمان برداشت بر عملکرد پیکر رویشی و میزان اسانس گیاه دارویی آویشن ابلق (Thymus × citriodorus (Pers.) Schreb)

Abstract

گیاه آویشن ابلق با نام علمی (<em>Thymus</em>× <em>citriodorus</em> (Pers.) Schreb) یک گیاه بوته‌ای چند ساله و متعلق به تیره نعناع است. این گیاه در حقیقت هیبرید بین دو گیاه <em>Thymus vulgaris</em> و <em>Thymus pulegioides</em> می‌باشد. این گیاه به‌عنوان معرق و در درمان برونشیت مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین مشخص شده که اسانس حاصل از پیکر رویشی آن دارای اثر ضد باکتری و ضد قارچی می‌باشد. از این رو، تحقیق حاضر در باغ گیاهان دارویی شرکت دارویی زردبند واقع در شمال تهران به منظور تعیین بهترین زمان برداشت گیاه آویشن ابلق از نظر بالاترین عملکرد پیکر رویشی و میزان اسانس انجام گردید. پیکر رویشی گیاهان چهار ساله از خرداد تا آخر تیرماه سال 1387 در 4 مرحله فنولوژیکی مختلف شامل: 1) مرحله قبل از گلدهی، 2) مرحله آغاز گلدهی، 3) مرحله گلدهی کامل و 4) مرحله تشکیل میوه برداشت شد و بعد در هوای آزاد و در سایه خشک گردید. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان داد که زمان برداشت در سطح احتمال 1/0% تأثیر معنی‌داری بر میزان وزن تر و وزن خشک پیکر رویشی آویشن ابلق داشت، به‌طوری که بالاترین وزن تازه و وزن خشک پیکر رویشی از مرحله گلدهی کامل و مرحله تشکیل میوه بدست آمد. بنابراین بیشترین مقدار اسانس به میزان 21/2 درصد از مرحله آغاز گلدهی استخراج شد و مقدار اسانس بدست آمده از گیاهان برداشت شده در مراحل قبل از گلدهی، گلدهی کامل و تشکیل میوه به‌ترتیب 80/1، 45/1 و 66/1 درصد بود. همچنین میزان عملکرد (میلی‌لیتر) اسانس در 100 متر مربع محاسبه شد که با توجه به مقایسه میانگین‌ها، بالاترین عملکرد اسانس (61/840 میلی‌لیتر) در مرحله تشکیل میوه بدست آمد. بنابراین مطابق با نتایج بدست آمده مناسبترین زمان برداشت پیکر رویشی گیاه آویشن ابلق برای رسیدن به بالاترین عملکرد اسانس مرحله تشکیل میوه می‌باشد.